گرم شدن زمین

دمای متوسط زمین در طول یك قرن پیش حدود ۰ /۵ درجه سانتیگراد بیشتر شده است.
انتظار دانشمندان از ادامه روند فعلی آن است كه در طول ۱۰۰ سال آینده میانگین دمای زمین۵/۱ تا ۳ /۵ درجه سانتیگراد افزایش پیدا كند. شاید پیش خود فكر كنید كه«خب این كه مسأله ای نیست؟»اما باید توجه داشت كه همین مقدار اندك افزایش دما می تواند آب و هوای زمین را به صورت بی سابقه ای تغییر دهد. زمانی كه این پدیده رخ دهد،
ممكن است تغییرات شگرفی در سطح آب اقیانوس ها، مزارع كشاورزی و هوایی كه استنشاق می كنیم یا آبی كه می نوشیم رخ دهد.
منظور از گرم شدن زمین بالارفتن متوسط دمای زمین است كه تغییرات آب و هوا را نیز در پی خواهد داشت. گرم شدن زمین سبب تغییر الگوی بارش باران و برف، افزایش سطح آب دریاهای آزاد و كاهش سطح آب دریاچه ها و تأثیرات عمیق بر گونه های مختلف گیاهان و حیوانات و سرانجام انسان ها خواهد شد. یكی از مواردی كه تا پیش از گرم شدن زمین به سبب افزایش فعالیت های بشر به عنوان ابزار ایمن سازی برای زمین در نظر گرفته می شد گازهای گلخانه ای بودند، یعنی مجموعه ای از گازها كه مقداری از انرژی خورشید را در جو زمین نگه می دارند و باعث گرم شدن جو می شوند كه شامل بخار آب (H۲O، دی اكسید نیتروژن ((NO۲، دی اكسید كربن (CO۲) و متان CH۴ است. این گازهای گلخانه ای كره زمین را به اندازه ای گرم نگه می دارد كه انسان ها بتوانند بر روی آن زندگی كنند اما اگر اثر گلخانه ای كه به دلیل وجود این گازها در جو زمین به وجود می آید افزایش یابد ممكن است دمای زمین به اندازه ای زیاد شود كه انسان ها و گیاهان و سایر جاندران از تحمل این گرما عاجز باشند.
● تاریخچه گرم شدن زمین
نخستین مطالعات در زمینه افزایش درجه حرارت زمین توسط آرنیوس، شیمیدان سوئدی و در حدود ۱۰۰ سال پیش آغاز شد. آرنیوس در سال ۱۸۹۶ میلادی مدعی شد كه بالارفتن درجه حرارت زمین به دلیل اضافه شدن دی اكسید كربن به جو زمین است اما به دلیل این كه دانشمندان آن زمان اعتقاد داشتند كه جریان های اقیانوسی بسیار بیشتر از افزایش دی اكسید كربن توسط آلودگی های تولید شده بشری در گرم شدن آب وهوا مؤثر هستند، تحقیقات آرنیوس مسكوت ماند. موج دوم تحقیقات در خصوص گرم شدن زمین زمانی آغاز شد كه عده ای از دانشمندان مدعی شدند كه دی اكسید كربن قادر است سد راه اشعه با طول موج بالا شده و سبب بازگرداندن آن به سطح زمین شود، با وجود این دانشمندان اعتقاد داشتند كه اقیانوس هایی كه بر روی كره زمین قرار دارند توانایی جذب تمام دی اكسید كربن تولیدی را دارد بوده و لذا این گاز قادر به افزایش درجه حرارت سطح زمین نیست اما مطالعات سایر دانشمندان نشان داد كه اقیانوس ها تنها قادر به جذب یك سوم از این دی اكسید كربن تولیدی هستند و دو سوم باقی مانده از دی اكسید كربن تولیدی توسط فعالیت های انسانی در جو زمین باقی خواهد ماند. پس از اثبات این قضایا و در دهه ۶۰ میلادی گرم شدن كره زمین تهدیدی جدی تلقی و مطالعات جدیدی بر روی آن آغاز شد و دكتر كیلنیگ در مؤسسه اقیانوس شناسی آمریكا به عنوان كاشف پدیده گرمایش جهانی نمودارهای حاصل از مطالعات خود را از میزان دی اكسید كربن موجود در كره زمین ارائه كرد و به عنوان كاشف پدیده گرمایش جهانی شناخته شد. مطالعات دكتر كیلنیگ نشان می داد كه گازهای تولیدی سریعاً در حال افزایش در مناطق مختلف كره زمین است.
● تاریخچه سوراخ شدن لایه ازن
واقعه سوراخ شدن لایه ازن در لایه زیر استراتوسفر در بالای منطقه انتاركتیكا برای نخستین بار در دهه هفتاد توسط یك تیم تحقیقاتی به نام BAS كشف شد. این گروه وظیفه مشاهده (Monitoring) اتمسفر این منطقه را برعهده داشت. این اندازه گیری اولیه توسط گروه BAS كه در سال ۱۹۸۵ انجام شد چنان نگران كننده بود كه دانشمندان تصور می كردند كه دستگاه های اندازه گیری آن ها خراب شده است اما با تعویض دستگاه ها نتایج به دست آمده از دستگاه های اولیه تأیید شد و این خود سبب نگرانی بیشتر دانشمندان گردید، ظرف چند ماه بعد سوراخ شدن لایه ازن توسط چشم مسلح قابل دیدن بود. اطلاعات به دست آمده توسط سایر گروه های تحقیقاتی این حقیقت را روشن تر كرد كه سوراخ شدن لایه ازن به طور سریع و در مقیاس بزرگی بر بالای منطقه انتاركتیكا در حال پیشروی است.
● آلودگی هوا
آلودگی هوا را می توان این گونه تعریف كرد كه هر جسم خارجی كه وارد هوا شود و یا هر عاملی كه نسبت معمولی و عادی مواد تشكیل دهنده هوا را تغییر دهد به گونه ای كه این تغییر در نسبت مواد تشكیل دهنده سبب خسارت جانی به انسان ها، گیاهان و حیوانات شود را می توان آلودگی هوا نام نهاد. موادی كه سبب آلوده شدن هوا می شوند ممكن است مقدارشان نامحسوس باشد لذا سازمان های محیط زیست كشورها تعاریف مختلفی برای آلودگی هوا وضع كرده اند.
● منشأ مواد آلوده كننده هوا
منشأ آلاینده های هوا ممكن است طبیعی و یا مصنوعی باشد. آلاینده های طبیعی مانند دود حاصل از آتش نشان ها و سایر آتش سوزی ها كه در منابع طبیعی اتفاق می افتد مانند آتش سوزی جنگل ها و آلاینده های مصنوعی حاصل فعالیت های انسان است كه در جریان تولید برق، فعالیت كارخانه ها ، اتومبیل ها و سوزاندن سوخت های فسیلی به وجود می آید.
● انسان ها چگونه آب و هوا را تغییر می دهند؟
شاید باور این مسأله اندكی سخت باشد كه انسان ها می توانند شرایطی به وجود آورند و یا دست به فعالیت هایی بزنند كه آب و هوای زمین را تغییر دهد. به جرأت می توان گفت كه اكثر فعالیت های انسانی سبب تولید گازهای گلخانه ای می شود كه روند تخریب لایه ازن پس از انقلاب صنعتی و اختراع ماشین آلات صنعتی و به دلیل افزایش فعالیت های كشاورزی و صنعتی رواج بیشتری یافت و سبب دگرگونی در آب وهوا و چهره زمین شد ، پیش از شروع انقلاب صنعتی مقدار گازهای گلخانه ای كمتر بود اما با افزایش جمعیت و استفاده بیشتر از سوخت های فسیلی مانند نفت و زغال سنگ تركیب گازهای موجود در جو زمین نیز تغییر پیدا كرد و گازهای آلاینده به تركیب لایه ازن وارد شدند به گونه ای كه هم اكنون غلظت این گازها از حدود ۲۷۰ واحد به ۳۶۷ واحد افزایش پیدا كرده است.
انسان برای انجام فعالیت های روزمره خود انرژی موردنیازش را از راه مصرف غذا به دست می آورد،هم چنین انرژی مورد استفاده در منزل و محل كار را از طریق سوخت های فسیلی تأمین می كنیم و نیز برای به حركت درآوردن چرخ كارخانه ها و صنایع مختلف از این گونه از سوخت ها بهره می گیریم ، آیا می دانید كه سوزاندن سوخت های فسیلی سبب تولید مقدار فراوانی گاز گلخانه ای و رسوخ این گازها به جو زمین خواهد شد؟
● معاهده كیوتو
این پیمان جهانی كه توسط ۱۶۱ كشور مورد پذیرش قرار گرفته است ، كشورهای مصرف كننده انرژی را به دودسته توسعه یافته و در حال توسعه تقسیم می كند. كشورهای توسعه یافته عضو پیمان كیوتو ملزم به كاهش پنج درصدی میزان دی اكسید كربن تولیدی در كشور خود تا سال ۲۰۰۸هستند اما كشورهای در حال توسعه لزومی به كمتر كردن این مقدار از دی اكسید كربن در كشور خودندارند ولی توانایی به دست آوردن اعتبار كربنی را پس از اجرای پروژه هایی كه منجر به كاهش میزان دی اكسید كربن در كشورشان شود را دارا می باشند كه این اعتبار كربنی قابل فروش و معامله به كشورهای توسعه یافته است و این به معنای كاهش دی اكسیدكربن از طریق اعمال فناوری های جدید در كشورهای توسعه یافته و یا افزایش دی اكسیدكربن از طریق پرداخت پول و كمك به كاهش دی اكسید كربن در كشورهای درحال توسعه است.
● اثر گرم شدن زمین
گرم شدن زمین اثرات مخرب فراوانی بر گیاهان، جانوران و انسان ها خواهد گذاشت كه در سال های اخیر به دلیل گرم شدن بیشتر زمین نسبت به سال های گذشته این اثرات بیشتر دیده می شود.
بسیاری از گونه های جانوری در حال انقراض هستندو توزیع جغرافیایی برخی از گونه های حیوانی نیز تغییر كرده است به عنوان نمونه بر طبق پیش بینی های سازمان محیط زیست آمریكا جمعیت اردك ها تا شصت سال دیگر به نصف كاهش پیدا خواهد كرد و یا تا پنجاه سال دیگر یك میلیون از گونه های گیاهی و جانوری در معرض نابودی و انقراض قرار خواهند گرفت. به علاوه گرمایش زمین سبب آب شدن یخ های قطبی شده و این حجم از آب به آب اقیانوس ها اضافه می شود كه خود سبب شیرین شدن آب اقیانوس ها خواهد شد و همین امر خود سبب تغییرات بر روی آب و هوا خواهد شد.
● تأثیر گرم شدن زمین بر زلزله ها
به تازگی بعدجدیدی از خطرات حاصل از گرم شدن زمین برای دانشمندان مشخص شده است، این نتایج نشان می دهد كه تغییر توزیع آب در سیاره زمین به سبب تحولات آب و هوایی حاصل از گرم شدن زمین سبب تأثیر بر پوسته سیاره زمین خواهد شد یعنی علاوه بر انتظار روزهایی گرم در انتظار وقوع زمین لرزه هایی بیشتر و آتشفشان هایی داغ تر و كوبنده تر باید بود.