قفل سازی، یکی از صنایع بسیار مهم ما در گذشته بوده است که به صورت اشکال حیوانی و انسانی ساخته می‌شد. قفل های ایرانی به لحاظ فنی شامل دو نوع است:
الف : قفل های ثابت در، شامل : کلون دان ، کلون و قفل پخش شو .
ب : قفل های فلزی، شامل : قفل فنری با کلید پیچی، قفل فنری با کلید فشاری، قفل لوله با کلید پیچی و قفل رمز ( بی کلید) .
در كتاب ((قفل‌های ایران))،نوشته پرویز تناولی، قفلها به دو دسته تصویری و هندسی تقسیم شده اند. قفلها درگذشته تنها کاربرد ایمنی نداشتند و کاربرد آیینی و دینی هم داشتند.چنانچه زیباترین قفلها آنهایی بودند كه برای ضریح ساخته می شده اند.
قفل سازی از دوره ساسانی در ایران رواج داشته است، هر چند قفلهایی كه ملهم از اشكال حیوانی هستند، مربوط به قرون چهارم تا نهم هجری می باشند. ما جنبه آیینی قفلها را در دوره ساسانی نمی‌بینیم. این جنبه‌ها بعد از اسلا‌م و خصوصا در دوره صفویه به اوج می‌رسد ظهور قفل‌های فولادی در دوره صفویه تحولی عظیم را در صنعت قفلسازی به‌وجود آورد. این هنر در دوران صفویه و توسط استاد " صنیع الصنایع " به جهانیان معرفی شد و به شهرهای مختلف گسترش یافت.
برای قفلسازی از انواع ابزار و وسایل فلز کاری استفاده می شود. مواد اولیه مورد استفاده در ساخت قفل ها فولاد ، آهن و آلیاژهای آن می باشد. برای ساخت قفل ابتدا ورق و مفتول آهنی یا فولادی را در ضخامت های مختلف آماده می کنند.
سپس متناسب با طرح محفظه و اجزای داخلی قفل مواد اولیه را برش می زنند و قوطی یا محفظه قفل را پس از خم کاری ورقه برش خورده، لحیم و درز گیری کرده و قطعات داخلی قفل را سوهان کاری می کنند و متناسب با نوع قفل بدنه اصلی را سوراخکاری و قطعات مختلف شامل شامل دسته فنر و تیغه را به هم پرچ می کنند. و آن را اسید کاری کرده و پرداخت نهایی روی آن انجام می شود.
قفل سازی در چالشتر
هنر قفلسازی در چالشتر یک از هنر هایی است که نام این روستا را زبانزد خاص و عام کرده،این هنر در گذشته از رونق فراوان برخوردار بوده است ،و در حال حاضر چند نفر در این رشته فعالیت می کنند. این نوع قفلها از آهن گداخته در کوره و با حرارت زیاد به وسیله سر پنجه هنر آفرینان اساتید این فن ساخته و پرداخته می شود قدمت تاریخی هنر قفلسازی در این روستا به ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال پیش می رسد. این هنر به علت عدم توجه و استقبال رو به فراموشی می رود.
البته امروزه با هجوم قفل‌های صنعتی، بازار ساخت قفل‌های سنتی راكد است و به گفته استاد نیكزاد، قفلهایی كه امروزه می‌سازند برای كلكسیون‌ها و موزه‌هاست. استاد نیكزاد، فرزند استاد احمد نیكزاد یكی از قفل‌سازان بنام است كه در منطقه‌ای به‌نام چالشتر- از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری- زندگی می‌كند.
در هنرها و فنون سنتی ایران، باورهای مردم با هنر پیوند خورده است. قفل برای ایرانی‌ها، چیزی بیشتر از یك ابزار بوده است و برایشان گره و گشایش را تداعی می‌كرده؛ نمونه‌اش قفلهایی كه برای بستن دخیل از آنها استفاده می‌كرده‌اند یا می‌كنند.
نوشتن آیه‌های قرآن، اشعار، اوراد و علائم و حروف و نشانه‌های طلسم‌گونه یا ساختن قفل در اشكال حیوانی نشان‌دهنده اهمیت فراكاربردی قفل است. قفلها بسته به محل كاربردشان، مثل امامزاده‌ها و مساجد برای نذورات علائم هم متفاوت بوده‌اند.
استاد عبدالله (عبدالوهاب) ریاحی اولین سازنده این نوع قفل ها بوده که بیش از ۹۰ سال پیش فوت کرده است . استاد ریاحی در سفری که به مکه معظمه داشته به مدت یک سال در آنجا اقامت گزیده و طی این مدت به قفلسازی پرداخته منجمله قفلی جهت درب کعبه ساخته که هنوز به یادگار باقی مانده است.
از جمله قفل‌های ساخت استاد نیكزاد هم قفلی با وزن یك كیلو و ۲۸۰گرم از طلاست كه در موزه حضرت رضا(علیه السلام) نگهداری می‌شود و كم‌وزن‌ترین قفل جهان به وزن ۵/۱گرم با ۲قطعه كه در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود.بعد از استاد ریاحی ، احمد نیکزاد چالشتری در این رشته به نیکویی درخشید وی با ساخت قفلهایی با طراحی جدید تحولی در این فن ایجاد نمود .
نمونه هائی از آثار استادنیکزاد در موزه های دنیا چون موزه لندن –لوور-هامبورگ-شیکاکو وغیره موجود است استاد در خرداد ماه ۱۳۶۷ دار فانی را به درود گفت . ادامه کار آقای نیکزاد توسط پسران وی(عبدالله- یدالله هومان ونریمان) پیگیری می شود که یدالله نیکزاد از همه علاقه مندتر است استاد یدالله نیکزاد به سال ۱۳۳۲ در چالشتر متولد شده و مراحل قفلسازی را نزد پدر فرا گرفته از جمله قفل های ساخت وی دو قفل بسیار ظریف که هر کدام با حدود ۳۰ قطعه وزنی معادل ۴ گرم دارد ضمنا قفلی با همان قطعات به وزن ۵کیلوگرم ساخته که نشان از مهارت او دارد. وی علاوه بر کار قفلسازی به هنر فرش بافی و طراحی نقشه نیز اهتمام می ورزد.
