ماموت
ماموت (به انگلیسی: Mammoth) پستانداران گیاهخوار و منقرض شده و گونه‌ای فیل فسیل شده هستند که با فیلهای امروزی نسبت دارند و در آغاز دوران چهارم زمین‌شناسی از ۴/۸ میلیون سال پیش تا ۴۵۰۰ سال پیش، بعد از انقراض دایناسورها در اروپا و شمال آسیا همانند سیبری می‌زیسته و بدنش از موهای بلند پوشیده بوده و عاج طویل و پیچداری داشته‌است.
بررسی
ماموتها همانند وابستگان امروزی خود، بسیار بزرگ بودند. بزرگترین گونه شناخته شده، قدی در حدود ۴ متر و وزنی بیش از ۸ تن داشته‌است، درحالی یک نر می‌توانسته وزنی حتی بیش از ۱۲ تن داشته باشد. با این حال اغلب گونه‌های ماموت تقریباً هم‌اندازه یکفیل آسیایی بودند. بر اساس مطالعات وابستگان نزدیک و فیلهای امروزی، احتمالاً ماموتها دوره بارداری ۲۲ ماهه داشته‌اند که در نتیجه آن یک ماموت زاده میشود. ساختار اجتماعی آنها احتمالاً همان ساختار امروزی فیلهای آفریقایی و آسیایی است، به صورتی که ماده‌ها در گروه‌هایی که با رئیس قبیله هدایت میشود زندگی می‌کنند در حالیکه نرها به صورت انفرادی یا پس از رسیدن به بلوغ در گروه‌های پراکنده زندگی میکردند.[۹]
انقراض
ماموت ها ، دسته ای از فیلهای منقرض شده ، به گروهی از پستانداران که با عنوان خرطوم داران (دارای بینی خرطومی شکل) شناخته میشوند ،تعلق دارند. ماموتها در اوایل دوره پلیستوسن (دوره چهارم زمین شناسی که شامل ۱.۶ میلیون سال آخر تاریخ زمین میباشد) در افریقا پدیدار شدند و بعدها به اروپا ، سیبری و شمال امریکا مهاجرت کردند.
ماموتها (خرطومداران) در سراسر دنیا پراکنده بوده اند و به جز استرالیا و امریکای جنوبی ، فسیل آنها در بقیه مکانها پیدا شده است.
اکثر مردم بر این باورند که ماموتها اجداد فیلها میباشند ولی این تصویر اشتباهی است. در حقیقت هر دوی ماموتها و فیلها از یک شاخه مشترک مشتق شده اند به گونه ای که با وجود بقای فیلها و انقراض ماموتها ، هردو گونه چهار میلیون سال باهم بر روی کره زمین زندگی کرده اند.
ماموت پشمی ، ماموت آب و هوای سرد
جنس Mammuthus شامل تعدادی گونه های مجزا میباشد که شناخته شده ترین آنها ماموت پشمی میباشد.
ماموتهای پشمی آخرین دسته از ماموتهای سازگار شده با زندگی در عصر یخبندان بوده اند.
این دسته از خرطومداران منقرض شده به شدت برای آب و هوای منجمدکننده ی قطبی سازگاری یافته بودند و با وجود اینکه در سیبری بوجود آمده بودند ، طیف وسیعی از سرزمینهای منجمد شمالی از ایرلند تا آمریکای شمالی را در قلمرو خود داشتند که با وجود صفحات یخی وسیع ، سرزمینی مملو از سبزیها و عاری از درختان سبز بوده است .
آنها در این قلمرو در کنار ” کرگدنهای پشمی ” و ” گوزنهای عظیم الجثه ” که هردو این جانوران اکنون منقرض شده اند ، زیست میکردند.
بیشتر ماموتها در حدود ۱۰۰۰۰ (ده هزار) سال پیش منقرض شدند و آخرین مکان گونه های انقراضی در سیبری بوده است. مطالعات رادیوکربنی نشان میدهد که تعدادی از ماموت های کوتوله تا حدود ۷۰۰۰ تا ۳۷۰۰ سال پیش نیز بقا داشته اند.
سایر اطلاعاتی که در مورد گونه های منقرض شده وجود دارد بر اساس بررسیهای فسیل شناسی (بخصوص استخوانها و دندانها) انجام شده است ولی به دلایلی که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت اطلاعات بیشتری از ماموتها نسبت به سایر گونه های منقرض شده موجود میباشد.
۱٫ به نسبت بقیه گونه ها جمعیت بیشتری داشته اند
۲٫ اسکلتهای سالمی که بخوبی محافظت شده اند در اختیار میباشد
۳٫ در غارها و زندگی جمعیتهای اولیه تصاویری از ماموتها موجود میباشد
و بر اساس این اطلاعات ارزشمند دانشمندان توانسته اند تصاویر و رفتارهایی از ماموت را که بسیار به واقعیت نزدیک میباشد شبیه سازی نمایند و بر روی آن مطالعه کنند.
از ریز تا درشت ماموت ها !
بیشتر ماموتها اندازه ای در حدود فیلهای امروزی داشته اند ولی بزرگترین آنها با نام “ماموت امپراطور آمریکای شمالی” (M.imperator) اندازه ای حدود ۴ متر از شانه ( ۱۴ft ) داشته است. گرچه اندازه آنها متفاوت بوده است و به نوع تغذیه بستگی داشته است. در طرف دیگر ، ماموتهای کوتوله قرار دارند که به دلیل رژیم غذاییشان کوچکترین ماموتها بوده اند به صورتی که برخی از ماموتهای کوتوله بالغ اندازه ای حدود یک بز داشته اند و در نواحی سیبری ، مالت و مدیترانه میزیستند.
بدن ماموت ها
ماموتهای پشمی نام خود را از پشم قهوه ای رنگی که بدن آنها را پوشانیده بود اخذ کرده اند. این پشم حدود ۲.۵ سانتیمتر (۱ اینچ) قطر و حدود ۵۰ سانتی متر طول داشت. در زیر این پشم نفوذناپذیر ، پوست ضخیمی وجود داشت که تا ۸ سانتی متر ضخامت داشته است. جمجمه ای بلند و قبه ای (گنبدی) شکل و گوشهایی نسبتا کوچک تا از هدر رفتن دمای بدن جلوگیری شود.
مهمترین ویژگی ماموتها عاجهای آنها بوده است که خمیده و بسیار بلند بوده اند طوری که بلندترین عاج یافت شده در حدود ۴.۸ متر طول داشته است. شکل و اندازه عاج نشان از این دارد که حیوان برای حفر برف و یخ از آنها استفاده میکرده تا گیاهان مدفون شده در زیر برف را پیدا کند. خرطوم بلند که نوک آن باریکتر بوده و دارای علائم شبیه اثر انگشت داشته است به همراه دم کوتاه شبیه دم بز از دیگر مشخصات بدست آمده در مورد این جانور منقرض شده است.
تغذیه ماموتها
ماموتها در اکثر ساعات شبانه روز (حدود ۲۰ ساعت) در حال خوردن بوده اند . یک ماموت بالغ که وزنی در حدود ۶ تون داشته مسلما برای تامین انرژی روزانه میبایست حدود ۹۰ کیلوگرم غذا بخورد. تمام ماموتها کاملا گیاهخوار بوده اند و بر حسب مکان جغرافیایی از گیاهان متفاوت شامل بوته ها،درختچه ها و یا شاخ و برگ درختان تغذیه میکرده اند.
شکارچیان کمی در پی ماموتها بوده اند با اینحال آنها میتوانستند از عاج و خرطوم برای دفاع در برابر گوشتخواران استفاده کنند.
روابط خویشاوندی ماموتها
فیلهای امروزی نزدیکترین خویشاوندان زنده ماموت ها میباشند. اکثر مردم بر این باورند که ماموتها اجداد فیلها میباشند ولی این تصویر اشتباهی است. در حقیقت هر دوی ماموتها و فیلها از یک شاخه مشترک مشتق شده اند به گونه ای که با وجود بقای فیلها و انقراض ماموتها ، هردو گونه چهار میلیون سال باهم بر روی کره زمین زندگی کرده اند.
چرا ماموتها منقرض شدند؟
بر اساس گفته های Ross MacPhee ، رئیس دپارتمان تحقیقات در زمینه پستانداران موزه تاریخ طبیعی ایالات متحده ، ماموتها هنوز هم وجود دارند ، اگر شما پشم آنها را بتراشید بسیار شبیه فیلهای امروزی هستند.
ولی اگر آنها را منقرض شده بحساب آورید هیچ دلیل منطقی برای انقراض ماموت ها که بتواند انسان را قانع کند وجود ندارد ، آنها به همراه برخی دیگر از پستانداران عصریخبندان نظیر ” گوزنهای عظیم الجثه ” و ” ببرهای دندان خنجری ” از قویترین و سازگارترین موجودات بوده اند که امروزه به اشکال مشابه و با کمی تفاوت وجود دارند.
تنها دلیل محکم و منطقی که میتواند ذهن ما را به سمت انقراض آنها سوق دهد یک بیماری به شدت مسری و نابود کننده عفونی خواهد بود به طوری که در یافته های جدید اثراتی از عفونت و بیماریهای عفوتی در استخوانهای بجامانده از آنها دیده میشود.
