در هر سال زلزله ها موجب مرگ هزاران نفر مي شود چه به صورت مستقيم چه به صورت نتايجي مثل سونامي، رانش زمين، آتش سوزي و قحطي. وقتي که گسل هاي زمين (محل برخورد صفحات زمين ساختي) با هم برخورد مي کنند. امواجي از انرژي آزاد مي کنند که موجب تکان خوردن زمين زير پاي ما مي شود.
دانشمندان بزرگي لرزه ها را با مقياس ريشتر اندازه گيري مي کنند. اين مقياس بزرگي لرزه ها را به ارقام بيان مي کند مثل ۶.۰ يا ۲.۷. يک لرزه ي ۵.۰ريشتري برابر با انفجار ۳۲ کيلونيوتن مواد منفجره است يعني تقريباً چيزي به اندازه ي قدرت انفجار بمب اتمي که در ناکازاکي منفجر شد. وقتي اين ميزان لرزه يک درجه کامل بالا رود، دامنه ي موج به دهها برابر افزايش مي يابد. در زير مخرب ترين زلزله هاي اخير را خواهيد خواند:
۱- ميسوري، ۱۶ دسامبر ۱۸۱۱:
گسل مادريد جويد (The New Madrid) تقريباً نزديک محل برخورد ايالات ميسوري، کنتاکي، آرکانزاس و تنسي ـ ۲۰۰ سال پيش شاهد زلزله اي به قدرت ۸/۰ درجه يا بالاتر در مقياس ريشتر بود. لرزه هاي منتشر شده طبق گفته ي گزارشات آن قدر زياد بود که زنگ کليساها را در بوستون در ۱۵۰۰ مايل (۲۴۵۳ کيلومتر) دورتر به صدا در آمد. اين زلزله تأثيرات قابل توجهي هم بر جغرافياي منطقه داشت و آن قدر زمين را بالاآورد که موجب شد رودخانه ي مي سي سي پي برخلاف جريان اوليه اش جريان يابد. خوشبختانه به علت پراکندگي جمعيت درمنطقه فقط يک کشته و مقدار کمي خسارت مالي، نتيجه ي اين زلزله بود.
۲- سانفرانسيسکو، ۱۸ آوريل ۱۹۰۶:
زلزله ي عظيم سان فرانسيسکو (با شدت۷.۸ در مقياس ريشتر) به ساختمان هاي منطقه ي خليج سان فرانسيسکو آسيب وارد کرد. در سان فر انسيسکو ساختمان ها فرو ريخت، شاه لوله هاي آب شکست و ترامواهاي شهري هم به آهن قراضه ها تبديل شدند. اما آمار بالاي ۳۰۰۰ کشته و ۵۲۴ ميليون دلار خسارت مالي از آتش سوزي بزرگي به وجود آمد که پس از زمين لرزه به وجود آمده بود و بدون وجود آب در شهر براي فرونشاني شعله ها، در تمام شهر گسترش يافت. مردمي که در فاصله اي دور در اورگان جنوبي و نواداي غربي بودند، لرزش ها را با تأخير يک دقيقه اي احساس کردند.
عکس شماره ۱
۳- جنوب اتحاد جماهير شوروي، ۱۵ اکتبر سال ۱۹۴۸:
اين زلزله که در عشق آباد در ترکمنستان رخ داد، در آن زمان بيش از دو سوم از جمعبت شهر يعني ۱۱۰ هزار نفر را به کام مرگ برد. زلزله ي ۷.۳ريشتري بيشتر شهر را تبديل به تلي از پاره آجر کرد و يکي از مخرب ترين زلزله هايي بود که آسياي مرکزي آن را تجربه کرده است. در سال ۲۰۰۲، دولت ترکمنستان براي يادبود اين واقعه ي مخرب سکه هايي ويژه را ضرب کرد که روي آنها عکس هايي از رئيس جمهور نيازف و خانواده ي او وجود داشت (بيشتر آنها در زلزله سال ۱۹۴۸ مرده بودند).
۴- جنوب شيلي، ۲۲ مي ۱۹۶۰:
قوي ترين زلزله اي که تاکنون ثبت شده است (۹.۵ درجه در مقياس ريشتر) در حقيقت سلسله اي از لرزه هاي بزرگ بود که در طول چند ساعت به شيلي جنوبي حمله ور شد. يک سونامي فاجعه انگيز در پي اين زلزله به وجود آمد و قبل از اين که از اقيانوس آرام عبور کند و در هاوايي به آرامش برسد، چندين بار به سواحل شيلي برخورد کرد. در شيلي، در کمتر از ۲ روز پس از زلزله، زمين رانش کرد، سيل به راه افتاد و آتش فشان (puyehue) فوران کرد. در کل، علاوه بر آلاسکا، ژاپن، هاوايي و جزاير فيليپين، ۵۷۰۰ کشته و ۶۷۵ ميليون دلار خسارت مالي ناشي از زلزله شيلي باقي ماند.
هميشه خود زلزله ها موجب به وجود آمدن خسارت نمي شوند بلکه پس لزره ها و سونامي هايي که در پي آنها به وجود مي آيند، هم مي توانند مخرب و مرگبار باشند. در موارد ۵ تا ۱۲ در زير مي توانيد نمونه هايي را ببينيد.
۵- آلاسکا، ۲۸ مارس ۱۹۶۴:
قدرتمندترين زلزله در تاريخ آمريکا (با زمان ۳ دقيقه و۹.۲ درجه در مقياس ريشتر) در منطقه ي prince william sound در آلاسکا رخ داد (محض اطلاع زلزله ي مرگبار بم در کشور خودمان، فقط ۱۲ ثانيه طول کشيد و قدرت آن هم بر اساس آمار رسمی دانشگاه تهران حدود ۶/۵ درجه در مقياس ريشتر گزارش شد) خود زلزله موجب کشته شدن ۱۵ نفر شد اما سونامي که در پي آن به وجو آمد و در خليج والدز موج هايي به ارتفاع ۶۰ متر ايجاد کرد بيش از ۱۱۰ نفر و ۳۱۱ ميليون دلار خسارت جاني و مالي در پي داشت. شهر Anchorage به طور ويژه اي آسيب ديد و ۳۰ بلوک منطقه ي مرکزي شهر به شدت دچار آسيب شدند.
۶- پرو، ۳۱ مي ۱۹۷۰:
اين زلزله ي ۷.۹ درجه اي در مقياس ريشتر موجب خسارتي به ميزان بيش از ۵۰۰ ميليون دلار شد و ۶۶ هزار پرويي را کشت. در اين زلزله عامل مرگ بسياري از مردم (همانند زلزله ي بم) فرو ريختتن ساختمان ها بود. دانشمندان مي گويند که صفحه ي زمين ساختي آمريکاي جنوبي به حرکت به سمت غربي به سمت قطعه ي قشري اقيانوس آرام ادامه مي دهند، بنابراين زلزله هاي وحشتناک و خطرناک ديگري در طول سواحل اين قاره محتمل به نظر مي رسد.
۷- چين، ۲۷ جولاي ۱۹۷۶:
اين زلزله ي ۷.۵ درجه اي در مقياس ريشتر، در طول ساليان يکي از بزرگترين زلزله ها در طول حلقه ي آتش (کمر بندي از فعاليت هاي سنگين زمين لرزه اي دور اقيانوس آرام) بوده است. اين زلزله شهر تانگ شان در ساحل جنوب شرقي چين را با بيش از يک ميليون نفر جمعيت مورد حمله قرار داد. آمارهاي رسمي دولت چين بيانگر ۲۵۰ هزار کشته است اما تخمين هاي ديگر به ۶۵۵ هزار کشته هم مي رسد.
۸- کاليفرنياي مرکزي، ۱۸ اکتبر ۱۹۸۹:
زمين لرزه اي The Loma prietaـ که موجب وارد آمدن خسارت به منطقه ي سان فرانسيسکو شدـ ۶۳ نفر را کشت و حدود ۶ ميليارد دلار خسارت بر جاي گذاشت. اين زلزله با قدرت۶.۹ درجه در مقياس ريشتر، قويترين زلزله در تاريخ منطقه از سال ۱۹۰۶ به شمار مي رود. ال مايکلز گوينده ي ABC که در محل زلزله ها حضور داشت، بعدها به علت گزارشهاي زنده اش از زلزله نامزد دريافت جايزه ي Emmy شد.
۹- کاليفرنياي جنوبي، ۱۷ ژانويه ۱۹۹۴:
زلزله ي۶.۷ ريشتري نورث ريج موجب مرگ ۶۰ نفر و خسارت ۴۴ ميليارد دلاري شد. اين زلزله موجب آسيب به چهل هزار ساختمان در گرانترين و پرجمعيت ترين ۴ شهر کاليفرنيا شامل : Sanbernardino, Ventura, Orange, Los Angeles شد. زلزله که در مناطق دوري مثل يوتا و شمال مکزيک هم احساس شد، خوشبختانه در ساعت ۴:۳۰ دقيقه رخ داد. در اين زمان بيشتر مردم در مناطقي مثل اتوبان هاي مناطق پرجمعيت، ساختمان هاي اداري و ساختمان هاي پارکينگ که بيشتر فرو ريختند، حضور نداشتند.
۱۰- ژاپن، ۱۷ ژانويه ۱۹۹۵:
اين زلزله ي بزرگ در kobe در ژاپن،۶.۹ درجه در مقياس ريشتر اندازه گيري شد. اين زلزله بيش از ۵۰۰۰ نفر را کشت و بيش از ۱۰۰ ميليارد دلار خسارت مالي بر جاي گذاشت که اين رقم موجب تبديل اين زلزله به پرهزينه ترين زلزله در تاريخ شد. اين ميزان خسارت مالي بالا به علت فرو ريختن يا وارد شدن آسيب به بيش از ۲۰۰ ساختمان در مناطق اعيان نشين بود. به طور اتفاقي، زلزله ي kobe (يا آن طور که در ژاپن شناخته مي شود زلزله اي عظيم Hanshin) همزمان با اولين سالگرد زلزله ي نورث ريج اتفاق افتاد.
۱۱- اندونزي، ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴:
اين زلزله ي عظيم که در سواحل غربي جزيره ي سوماترا اتفاق افتاد ودر پي آن سونامي رخ داد، حداقل ۲۳۰ هزار نفر (و شايد ۲۹۰ هزار نفر) را در ۱۲ کشور کشت که حدود ۱۶۸۰۰۰ نفر از آنها تنها در اندونزي کشته شدند. اين زلزله۹.۱ درجه در مقياس ريشتر ثبت شد و مدت ها در خاطره ها ماند که امواج کشنده ي آن موجب مرگ و مير در تمام کشورهاي اطراف اقيانوس هند شد. دانشمندان مي گويند اين زمين لرزه آن قدر قوي بود که موجب تغيير چرخش زمين به دور محور خود به ميزان نقريباً ۱ اينچ شد.
۱۲- پاکستان، ۸ اکتبر سال ۲۰۰۸:
اين زلزله که ۷.۶ درجه در مقياس ريشتر ثبت شد و در سراسر پاکستان و شمال هند احساس شد، بيش از ۸۰ هزار نفر را کشت و موجب جراحت تقريباً ۷۰ هزار نفر شد و هزاران ساختمان را خراب کرد. رانش زمين، ريزش کوه و فرو ريختن ساختمان ها ۴ ميليون نفر را بي خانمان کرد و دسترسي به برخي مناطق را براي چندين روز ناممکن کرد.
در پايان مقاله لازم به ذکر است که زلزله هايي هم که در تاريخ ايران از جمله چند زلزله ي منطقه هاي طبس، زرند، بم، رودبار و منجيل رخ داده است از جمله مرگبارترين زلزله هايي بوده است که در تاريخ کشورمان رخ داده است و اطلاعات مربوط به آنها را مي توانيد در سايت هاي متعدد فارسي مطالعه کنيد.
