مقدمه:

آزمایشگاه علوم مدرسه، جایی است که در آن مهارت ­های عملی از طریق مجموعه ­ای از آزمایش ­ها آموزش داده می­ شود که نتیجة آن افزایش بازده یادگیری است، مفاهیم علمی ساده ­تر و عمیق ­تر درک می­شود.

انواع آزمایشات:

آزمایشات در زمینة فیزیک – شیمی – زمین­ شناسی و زیست­ شناسی انجام می­گردد.

آزمایشات مربوط به زیست ­شناسی:

دنیای پیرامون ما پُر از تابلوهای زیبا و شگفت ­انگیز درباره جانداران، گریز و ستیز آنها برای زیستن و باقی ماندن تولید مثل و پاسداری از یکی از زیباترین موهبت ­های الهی یعنی زندگی است.

تعریف علوم زیستی:

دانشی است که به بررسی و تحقیق درباره موجودات زنده می­ پردازد و  از شگفت انگیزترین و جذاب­ ترین حوزه ­های علمی است. در این شاخه از علوم، مطالب مختلفی در مورد شناخت و طبقه­ بندی موجودات زنده، فواید آنها، بیماری­ هایی که ممکن است زندگی موجودات را به خطر بیاندازد مورد مطالعه قرار می گیرد.

کار گروهی:

در آزمایشگاه کار به صورت گروهی انجام می­ شود تا اولاً خطاهای فردی کاهش یابد، ثانیاً نتایج منطقی تری به دست آید.

مهارت­ های مختلف قابل کسب در آزمایشگاه:

در این آزمایشگاه، مهارت­ های زیر کسب می­گردد:

1- اندازه­ گیری

2- کار کردن با ابزارها و تجهیزات مواد شیمیایی

3- تنظیم دستگاه­ ها مثل کار کردن با میکروسکوپ و آماده کردن تیغه ­ها

4- مشاهده درست

5- تشریح اندام ­ها و جانداران

6- جمع­ آوری و ثبت مشاهدات در قالب و چارچوب مشخص

کار در آزمایشگاه و ایمنی:

محیط آزمایشگاه با سایر محیط ­های مدرسه متفاوت بوده و به دلیل وجود مواد شیمیایی، وسایل آسیب­ پذیر، لوله­ های گاز، برق و … حساسیت خاصی دارد. بنابراین رعایت نکات مختلف ایمنی ضرورت دارد.

توصیه ­های عمومی:

الف) از روپوش سفید آزمایشگاه استفاده نمایید.

ب) خوردن و آشامیدن ممنوع

ج) از بو کردن مستقیم، چشیدن و لمس کردن مواد خودداری کنید.

د) قبل از آزمایش، دستور کار را دقیقاً مطالعه کنید.

هـ) بعد از آزمایش، میز خود را مرتب نموده آنگاه آزمایشگاه را ترک کنید.

و) نشانه­ های ایمنی را شناخته و مد نظر قرار دهید.

روش­های مطالعه موجودات زنده:

الف) مشاهده و مستند سازی: مشاهده دقیق موجودات زنده و ثبت دقیق ویژگی ­ها، رفتار و تعاملات است.
به صورت عکس، فیلم، نوشتار

ب) مطالعات مولکولی، سلولی، اندامک­ها، سلول، بافت، اندام دستگاه و خود جاندار، جمعیت

ابزارهای مورد استفاده در مطالعات زیستی:

الف) خود جاندار : زنده، خشک شده، نگه داشته شده در مواد

ب) مدل – مولاژ : هم­ اندازه، کوچکتر، بزرگتر

ج) به وسیلة دستگاه میکروسکوپ (نوری – الکترونی)

د) به وسیلة نمودار و پوستر

کار با میکروسکوپ نوری

میکروسکوپ نوری یکی از ابزارهای اساسی در علوم زیستی و پزشکی است که با استفاده از نور مرئی، تصاویر بزرگ­نمایی شده از نمونه ­های کوچک را ایجاد می­کند. در این ابزار تصاویر بزرگ شده به روش ­های مختلف پدید می­آید.

اجزای اصلی میکروسکوپ نوری:

الف) منبع نور : (لامپ یا آینه)

ب) عدسی­ها

• شیئی: objective: نزدیک نمونه، بزرگنمایی اولیه
• چشمی: ocular: نزدیک چشم، بزرگنمایی نهایی

ج) کندانسور: تمرکز نور روی نمونه

د) صفحه گردان: محلی که نمونه روی آن قرار می­گیرد.

هـ) پیچ­ های تنظیم

در کلاس های آزمایشگاه زیست شناسی پایه هفتم و هشتم، موارد زیر توسط میکروسکوپ مشاهده شد:

مشاهدات اولیه: دیدن مو، مژه، پنبه، اپیدرم پیاز، گوجه فرنگی ، آب راکد

مشاهده الیاف پنبه:

مشاهده بافت گوجه فرنگی:

مشاهده ریشه مو:

مشاهده آب راکد و دیده شدن یک موجود زنده در آن: