باباطاهر عریان همدانی، عارف و شاعر معروف قرن پنجم، هم‌زمان با عصر سلجوقیان می‌زیست. درباره تاریخ تولد و چگونگی آغاز زندگی او اطلاعات دقیقی در دست نیست. برخی او را معاصر «عین‌القضات همدانی» در قرن پنجم و بعضی معاصر «خواجه نصیرالدین طوسی» در قرن ششم هجری قمری می‌دانند. به گفته منابع، او زندگی خود را در عزلت و گمنامی، همچنین با قناعت و وارستگی در روستای ملایر همدان سپری می‌کرد. پاکی درون و خودسازی او در اشعار و دوبیتی‌هایش به وضوح قابل‌مشاهده است. برخی پژوهشگران، تاریخ تولد او را سال‌های پایانی قرن چهارم هجری قمری می‌دانند؛ اما سند معتبری برای تایید آن موجود نیست . باباطاهر دوبیتی‌های ساده خود را در دو نوع «عوام‌پسند» و «خواص‌پسند» سروده است. دوبیتی‌هایی که با مفهومی ساده سروده شده و بر زبان مردم معمولی جاری هستند. بخش زیادی از جذابیت شعر باباطاهر به‌علت گویش او و لهجه‌ای است که در سروده‌های مردم ‌پسند خود به کار می‌برد. روانی کلام، آهنگ دلنشین لفظ، سادگی وزن از زیبایی‌هایی هستند که گویش باباطاهر به شعر وی می‌بخشد.   

 عریان به معنی آن بوده است که این شاعر اشعار خود بصورت واضح آشکار و بی پرده بیان می کند.

دوبیتی‌های لری او از جذاب‌ترین اشعار به‌جای مانده وی محسوب می‌شوند؛ برخی از معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

یکی درد و یکی درمون پسنده/ یکی وصل و یکی هجرون پسنده

مو از درمون و درد و وصل و هجرون/ پسندم آنچه را جانون پسنده

آرامگاه باباطاهر

این آرامگاه در سال ۱۳۴۴ ساخته شده و درسال ۱۳۸۳ بازسازی شده‌است. بنای مقبره باباطاهر در گذشته چندین بار بازسازی شده‌است. در قرن ششم هجری برجی آجری و هشت ضلعی بوده‌است. در دوران حکومت رضاشاه پهلوی نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده بود. درجریان این بازسازی لوح کاشی فیروزه‌ای رنگی مربوط به سده هفتم هجری به دست آمد که دارای  کتیبه‌ای به خط کوفی برجسته و آیاتی از قرآن است و هم‌اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴ خورشیدی به همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت همدان و توسط مهندس محسن فروغی انجام شده‌است. این بنای تاریخی طی شماره ۱۷۸۰ در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۷۶ به ثبت آثار تاریخی و ملی ایران رسیده‌است و  در اطراف بنای جدید فضای سبز وسیعی احداث شده‌است.

آثار بابا طاهر                                                                                    

سروده‌ها

کهن‌ترین‌ نسخه خطى‌ شناخته‌ شده‌ از سروده‌های‌ بابا نسخه‌ای‌ است‌ در قونیه‌، مشتمل‌ بر ۲۵ بیت‌ ( دو قطعه‌ و ۸ دوبیتى) می باشد.    

کلمات قصار

کلمات قصار باباطاهر، مجموعه‌ای است از جمله‌ها و عبارت‌های کوتاه و پندآموزِ عربی، گفته بابا طاهر که در آن عقاید عرفانی راجع به علم و معرفت و … بیان شده است .

گردآورنده: رایان مکاریان، دانش آموز پایه هفتم