سونامی چیست؟
سونامی امواج بلندی هستند که در اقیانوس‌ها حرکت می‌کنند. برای آنکه یک موج حرکت کند، نیاز به وجود نیروی خارجی است. این نیروی خارجی توسط یک منبع تأمین می‌شود. در مورد وقوع سونامی نیز نیروهای خارجی زیادی هستند که با یکدیگر درگیر شده و درنهایت به امواج دریا قدرت می‌بخشند. جالب است بدانید امواج سونامی تمام ارتفاع اقیانوس را در بر می‌گیرند؛ به این معنا که سونامی‌ها در کل ستون آب، از کف تا سطح اقیانوس حرکت می‌کنند.
سونامی معمولاً از یک‌سری امواجی تشکیل شده است که «قطار موج» نامیده می‌شوند. هرچه این قطار طولانی‌تر باشد و یا به‌اصطلاح تعداد امواجی که پشت‌سرهم به سمت ساحل می‌آیند بیشتر باشد، قدرت تخریب سونامی بیشتر است. در این صورت نیروهای مخربی که سبب شکل‌گیری چنین امواجی شده‌اند بزرگ‌تر هستند.
هنگامی که امواج سونامی شکل می‌گیرند، سرعت آن‌ها به عمق اقیانوس بستگی دارد. در اعماق اقیانوس، امواج مرتفع سونامی می‌توانند با سرعت حدود ۸۰۵ کیلومتر بر ساعت که معادل سرعت تقریبی یک جت جنگی است، در دریا حرکت کنند. با چنین سرعتی، این امواج ترسناک قادر هستند در کمتر از یک روز تمام وسعت اقیانوس آرام را طی کنند. هرچه امواج بزرگ‌تر باشند و یا سرعت بیشتری داشته باشند، یعنی نیرویی که سبب تولید آن‌ها شده بزرگ‌تر و مخرب‌تر بوده است. ارتفاع چنین موج‌هایی ممکن است چند ده متر باشد.
مخرب‌ترین سونامی در تاریخ
مخرب‌ترین و بزرگ‌ترین سونامی تاریخ در شب ۹ ژویٔیه ۱۹۵۸ در «لیتویا» در آلاسکا رخ داد. در این واقعه، زمین‌لرزه‌ای در امتداد گسل «Fairweather» سبب ریزش ۳۰ میلیون مترمکعب سنگ در ارتفاعات ساحل شمال شرقی این شهر شد. این توده از سنگ از ارتفاع تقریباً ۹۱۴ متری وارد آب‌های ناحیه «گیلبرت» شد و نیروی حاصل از برخورد سنگ‌ها با سطح آب سونامی محلی ایجاد کرد.
امواج حاصل از این سونامی به‌قدری بزرگ و نیرومند بودند که درختان و پوشش گیاهی تا ارتفاع ۵۲۴ متری از سطح دریا را زیر آب بردند. درختان از ریشه کنده شدند، خانه‌ها نابود شدند و خرابی به‌بارآمده سبب شد تا این سونامی به بزرگ‌ترین سونامی تاریخ تبدیل شود.
سونامی چطور ایجاد می‌شود؟
این امواج سهمگین و بزرگ معمولاً توسط زلزله‌های بزرگ که در زیر دریاها در مرز صفحات تکتونیک رخ می‌دهند، ایجاد می‌شوند. هنگامی که پوسته زمین در زیر سطح اقیانوس‌ها به‌طور ناگهانی شکسته می‌شود و یا بالا می‌آید، در اثر فشار واردشده و نیرویی که آزاد می‌شود، آب بالا می‌آید و امواجی بزرگ ایجاد می‌شوند که در نتیجه آن سونامی رخ می‌دهد.
با توجه به پایگاه داده‌های تاریخی و جهانی سونامی، از سال ۱۹۰۰ بیش از ۸۰ درصد سونامی‌ها توسط زمین‌لرزه ایجاد شده‌اند.
سونامی همچنین ممکن است در اثر فوران آتشفشانها ایجاد شود. این پدیده مخرب حتی ممکن است مانند آنچه در گذشته برای زمین رخ داد، در اثر برخورد یک شهاب سنگ بزرگ با زمین و یا دریا ایجاد شود. تنها کافی است مقدار نیروی عظیمی از یک منبع به امواج دریا برسد و این نیرو سبب شکل‌گیری امواج بسیار بلند یا پرسرعت شود.
بیشترین سونامی‌ها، حدود ۸۰ درصد آن‌ها، در ناحیه‌ای از اقیانوس آرام رخ می‌دهند که «حلقه آتش» نام دارد. این ناحیه منطقه‌ای فعال از نظر زمین‌شناسی است که در آن جابه‌جایی‌های صفحات تکتونیک زمین و برخورد آن‌ها با یکدیگر سبب وقوع آتشفشانها و زلزله‌های متعدد می‌شود.
0 دیدگاه