اضطراب امتحان ؛ توصیه هایی به دانش آموزان،اولیاء محترم و معلمان گرامی(5- نقش و وظیفه دبیران و ستاداجرایی مدارس)

مقدمه:

ایام امتحانات مهمترین زمان برای دانش آموزان است. در این زمان است که دانش آموز باید دانش خود را در یادگیری دروس نشان داده و حاصل زحمات چند ماهه یا یک ساله خود را دریافت نماید. در این میان زمان برگزاری امتحانات در مدارس و آموزشگاه ها حساس ترین زمان این ایام  برای دانش آموزان است و طبعاً مسئولان مدارس و مراقبین جلسات امتحانی نقش حساسی در این زمینه به عهده دارند. قطعاً اولین نقش مراقبین جلو گیری از احتمال تقلب و یا تخلف از سوی برخی از دانش آموزان می باشد اما نباید تصور کرد این تنها وظیفه آنهاست. ایجاد و حفظ محیطی آرام و مناسب که دانش آموزان بتوانند دانسته های خود را با آرامش به روی برگه های امتحانی شان منتقل نمایند دیگر وظیفه و نقش مهم مراقبین امتحانات محسوب می شود

اگر دبیران محترم و ستاد اجرایی مدارس توصیه های زیر را مد نظر داشته باشند، به آرامش بیشتر دانش آموزان در جلسات امتحانی کمک می نمایند.

1- آموزش روش مطالعه به دانش آموزان : باید قبل از چیزی روش های درست مطالعه و یادگیری را به دانش آموزان آموزش داد.

2-در نظر گرفتن هدف امتحان : هدف امتحان باید دانسته های دانش آموزان باشد نه نادانسته های آنان.

3- برگزاری آزمون های آزمایشی : قبل از امتحان اصلی می توان از امتحانات فرضی و آزمایشی به منظور آماده سازی دانش آموزان با سئوالات و نحوه امتحان استفاده کرد.

4-طراحی سوال در سطح متوسط دانش آموزان: باید از برگزاری امتحانات بسیارسخت اجتناب کرد و در طراحی سئوالات، متوسطه دانش آموزان را در نظر گرفت. [کم کاری را با سوالاتی که به صورت غیر منطقی، در سطح دشوار طراحی می شود، قابل جبران نیست.] 

5-توجه به وقت امتحان : دبیران و ستاداجرایی امتحانات مدارس، از برگزاری امتحان با وقت کم اجتناب کنید.

6-متناسب بودن سوالات با توان ذهنی دانش آموزان: نوع و تعداد سوالات می بایست با توان ذهنی دانش آموزان و مدت زمانی که در اختیار آن ها قرار داده می شود، متناسب باشد.

7-رعایت سطح دشواری در ترتیب سوالات : سوالات با سطح دشوار را باید در شماره های آخر قرارداد.

8-برطرف کردن ترس دانش آموزان : باید قبل از امتحان و درحین برگزاری امتحان تا ترس از امتحان و شکست را از دانش آموزان دورساخت. برای این منظور باید فضا و جوّ حاکم بر جلسه امتحان را باید طبیعی جلوه داد. یعنی برخورد معلمان و مراقبان با داشن آموزان در جلسه امتحان باید اطمینان بخش و امیدوار کننده باشد.

9- تقویت عزت نفس دانش آموزان : از آنجایی که اضطراب امتحان با عزت نفس رابطه ی معکوس دارد، لذا باید برای کنترل امتحان باید به عزت نفس دانش آموزان توجه داشته و آن ار تقویت نمود.

10- بازخوردواقع گرایانه شناخت دانش آموز از خودش : باید ارزیابی شناختی و تصویر ذهنی دانش آموزان از خود و توانمندی هایشان را از طریق ارایه بازخوردهای درست به آنها، واقع گرایانه ساخت.

11-شرکت درجلسه امتحان با آمادگی بیشتر : بایدبه دانش آموزان توصیه کرد که با آمادگی بیشتری در جلسه امتحان حاضرشوند، درزمان شروع کمتر به اهمیت امتحان فکر کنند و امتحان را صحنه مبارزه و جنگ تلقی نکند.

12-توجه به تناسب سطح انتظارات والدین و معلمان با سطح استعداد دانش آموزان : سطح انتظارات و توقعات والدین و معلمان از دانش آموزان باید متناسب با توانایی ها و استعدادهای آنها باشد.

13-اجتناب از مقایسه دانش آموزان با یکدیگر : از مقایسه دانش آموزان با یکدیگر باید اجتناب کرد. درصورت لزوم  هر فرد با خودش مورد مقایسه قرار بگیرد. یعنی باید همواره تفاوت های درون فردی و بین فردی دانش آموزان را مد نظر قرار داد.

14-اجتناب از نمره گرایی افراطی: ازمدرک گرایی و ارزش های بیش از اندازه قائل شدن برای نمره باید اجتناب کرد. ( 1 )

15- کنترل روشنایی محل امتحان : باید از روشنایی مطلوب و یکنواخت  در تمامی مکان هایی که در آن امتحان برگزار می شود مطمئن شد. ونیز از تابش مستقیم آفتاب که باعث آزار دانش آموزان می شود، جلوگیری نمود.

16- کنترل سر وصدا : از قرار دادن دانش آموزان در محلی که به خاطر مجاورت با کوچه، خیابان و یا جاده ممکن است دارای سر و صدا باشند خودداری شود.استفاده غیر ضروری از بلند گوی مدسه یا دزد گیر خودروهای داخل محوطه آموزشی نیز باعث ایجاد سر و صدا می شوند. از جمله موارد دیگر مزاحمت برای دانش آموزان در جلسه امتجان گفتگوی مراقبین باهم و یا شوخی و خنده آنهاست که باید قبل از برگزاری امتحان یادآوری های لازم به همکاران ارایه شود. همچنین دنش آموزانی را که امتحان خود را به پایان می رسانند باید به حیاط و یا خارج از محل مدرسه هدایت نمود تا سر وصدای گفتگوی آنها با یگدیگر مزاحم دانش آموزان باقیمانده در جلسه امتحان نشود.

17- پرهیز از تذکر زیاد و دائمی به دانش آموزان : تذکرات در حین برگزرای امتحان و در حالی که دانش آموز مشغول نوشتن پاسخ سوالات است ، باعث حواس پرتی دانش آموز شده و در جلسه امتحان اختلال ایجاد می کند. مثلاً اعلام مکرر زمان باقیمانده امتحان ناردست است. در صورت نیاز به تذکرات کلی و عمومی در همان ابتدای جلسه، و در فرصتی کوتاه مطالب لازم گفته شود.

18- کنترل سوالات و ویراش دقیق آنها قبل از تکثیر آنها : یکی از مشکلاتی که باعث سوالات مکرر دانش آموزان و برهم خوردن آرامش جلسه امتحان شده و باعث بی نظمی در اجرای آن می شود، غلط های متعددی است که در سوالات وجود دارد. لذا باید متن سوالات توسط توسط معلم و نیز حداقل یکی از مسئولین برگزاری امتحان کنترل شود.

19- رفع اشکال دانش آموز در فهم سوالات : گاهی اوقات دانش آموز در درک سوال یا سوال هایی دچار مشکل می شود. در صورت عدم حضور دبیر مربوطه، مراقب می تواند با پرسش از یک یا چند دانش آموز خوب و با سواد به آن دانش آموز در فهمیدن سوال کمک نماید. 

20- عدم پاسخ گویی مکرر به سوالات دانش آموزان : یکی از مواردی که باعث اختلال در جلسه می شود پاسخ گویی به سوالات مکرر دانش آموزان است. به خصوص اینکه برخی از آنها از طریق طرح این سوالات به دنبال پیدا کردن جواب سوال از لا به لای توضیحات معلمین و مراقبین امتحان هستند. 

21- مکان و محل نشستن دانش آموز در جلسه امتحان : باید قبل از امتحان صندلی ها و نیمکت های خراب از محل امتحان خارج شده باشدو همچنین با مشخص شدن جماعت چپ دست تان قبل از امتحان، صندلی مناسبی برای آنها تهیهشود.

22- برخورد محترمانه و حفظ آرامش جلسه امتحان در طول برگزاری آزمون :در طول برگزاری امتحان باید رفتاری محترمانه، دل سوزانه و مودبانه با دانش آموز داشت. تا جایی که ممکن است با استفاده از نگاه، تذکر ملایم و دوستانه اما محکم و جدی، نام بردن نام دانش آموز و جابه جا کردن او، از تخلفات کلامی دانش آموز جلو گیری کنید. گرفتن برگه دانش آموز و یا ثبت تخلف او باید آخرین راه حل های این مشکل باشند. قطعاً درگیری فیزیکی با دانش آموز متخلف امری مردود و البته خطرناک است. 

23- پرهیزاز شوخی کلامی یا فیزیکی با دانش آموزان : به هیچ وجه  نباید با دانش آموزان – حتی دانش آموزان خوب و مودب –  شوخی کلامی یا فیزیکی داشت. این کار علاوه بر آنکه درشأن جایگاه معلمی نیست، ممکن است باعث سوء استفاده برخی از دانش آموزان و عدم رعایت مقررات امتحانی از سوی آنها شده و یا در مواردی باعث عصبی شدن آنها شود.

24- تهیه راهنما و دستور العمل اجرایی امتحانات : برای هماهنگی بهتر و بیشتر تمام عوامل امتحان، می توان از چند روز مانده به شروع امتحان، یک سری نکات مهم  و ضروری را تحت عنوان تذکر و یادآوری دستورالعمل و مقررات امتحان، به طور خلاصه برای دانش آموزان و اولیاء ایشان، مراقبان و همکاران  آماده و در اختیار ایشان قرار داد. 

———————————————————————————————

1- استفاده از مقاله منتشر شده توسط اداره مشاوره شهر تهران با ویرایش متن و اضافه و کاستن مطلب در متن توسط؛ دفترمشاوره فرهنگی موسسه دانش(ج. ابراهیمی)