1- مرگبار بودن شوک گرما : بنا به دلایل متعددی، گرمای هوا تاثیراتی مرگبار بر بدن ما دارد. گرمازدگی و شوک گرما، شرایطی جدی ناشی از گرما هستند که می‌توانند به خودی خود کشنده باشند. در عین حال گرما یک عامل تشدید کننده برخی از بیماری‌های قدیمی و مزمن و حتی بیماری‌های قلبی عروقی و حملات قلبی به حساب می‌آید. ( 1 )
آب و هوای گرم، یک قاتل بالقوه برای ما انسان‌هاست… EPA در گزارشی اعلام کرده که در بین سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۸، یازده هزار مورد مرگ و میر در آمریکا به صورت مستقیم به دلیل قرار گرفتن در معرض گرما رخ داده و این احتمال وجود دارد که این آمار با در نظر داشتن مرگ افرادی که علت مرگشان ذکر نشده به مراتب بالاتر هم باشد. ( 1 )
گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که بدن توانایی خنک شدن و کنترل دمای خود را از دست می‌دهد، این وضعیت باعث ناتوانی دائمی و حتی مرگ می‌شود. در این حالت دمای بدن احتمالا در کمتر از ۱۵ دقیقه به ۴۱ درجه سانتیگراد یا بالاتر می‌رسد. گرمازدگی علائمی مانند سرگیجه، حالت تهوع و سردرد را با خود به همراه دارد و باید سریعا درمان شود. ( 2 )
بروز این شرایط و تداوم و عدم درمان به موقع آن حتی می‌تواند منجر به مرگ شود. در این شرایط بیمار دچار اختلالات گیجی، کاهش سطح هوشیاری، حملات تشنجی، تهوع، استفراغ، نفخ شکم، تورم بویژه در مچ پا و مفاصل می‌شود. همچنین به دنبال از دست دادن املاح مورد نیاز بدن ممکن است آریتمی قلبی و نوسان فشارخون را تجربه کند. این حالات خطرناک‌ترین و انتهایی‌ترین عوارض گرمای زیاد است.( 3 )
2- تاثیر بر روی ورزشکاران : شکل جداگانه‌ای از گرمازدگی، ورزشکاران را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ چرا که نحوه عملکرد ورزش در بدن می‌تواند به یک فرآیند گرمایشی فراری تبدیل شود که باید متخصصان پزشکی آن را متوقف کنند. ( 1)
3- خطر تبخیر آب بدن در گرما : اصلی‌ترین نوعی که گرما می‌تواند به بدن آسیب وارد کند، از طریق آب است. تعادل میزان آب بدن، دقیق و معتدل است و آب موجود در بدن از طریق پوست و تنفس ، به شدت در معرض هوای اطرافمان قرار دارد. در آب و هوای گرم و به ویژه در آب و هوای گرم و خشک، آب از طریق پوست و تنفس ما با سرعت تبخیر شده و با همین سرعت قابل جایگزینی نیست. گرچه عرق کردن باعث خنک شدن بدن ما می‌شود، ولی از دست رفتن آب زیاد از طریق عرق کردن، منجر به کم آبی بدن ما خواهد شد. ( 1 )
تعادل آب در بدن، برای نحوه کارکرد اندام‌ها و سلول‌های بدن ما حیاتی است؛ بدون وجود آب کافی در بدن، حجم خون‌مان کاهش می‌یابد و همین ممکن است منجر به خفگی اندام‌ها و آسیب و نارسایی آنها شود. سلول‌ها ممکن است بمیرند و حجم کافی برای گردش بهینه و ورود اکسیژن تازه و حیاتی که این اندام‌ها به‌عنوان سوخت از آن بهره می‌برند، وجود نخواهند داشت. از همین رو، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در گرما افزایش می‌یابد. ( 1 )
4- اختلال در گردش خون : دمای بدن به خودی خود، تحت تاثیر گردش خون قرار می‌گیرد. اختلال در گردش خون، مثل روشن کردن موتور ماشین در شرایطی است که روغن آن تخلیه شده باشد. گردش خون یکی از اصلی‌ترین راه‌هایی است که دمای داخلی بدن در شرایط مناسبی باقی بماند. وقتی نفس می‌کشیم، هوایی که تقریبا دمایی خنک‌تر از دمای بدن ما دارد، وارد بدن‌مان می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود تا خونی که قرار است برای اکسیژن‌رسانی به ریه‌ها در بدن پخش شود، خنک‌تر گردد. ( 1 )
5- خطر عدم دفع گرمای بالا در بدن : طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ در فیزیولوژی ریپورت منتشر شد، از نظر بیرونی، حد بالایی ناحیه ” thermoneutral ” (گرما خنثی) بدن انسان (یعنی محدوده دمای محیطی که بدن انسان می‌تواند به شکل موثری دما و تعادل خود را حفظ کند)، بین ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتیگراد است. زمانی که دمای هوا به ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد، بدن ما دیگر نمی‌تواند گرما را دفع کرده و دمای هسته بدن ما افزایش می‌یابد. اما مطالعه دیگری این دما را در حد ۳۲ درجه سانتیگراد عنوان کرده است (دقیقا دمایی که در آن بدن انسان شروع به عرق کردن می‌کند). علاوه بر بحث دمای هوا، رطوبت هم نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ هر چقدر هوا مرطوب‌تر باشد، بدن ما برای خنک ماندن، سخت‌تر کار می‌کند. ( 1 )
6- آسیب مغزی در دمای بالا : محدودیت برای دمای داخلی بدن به مراتب از این هم محدودتر است. طبق مقاله منتشره در MedlinePlus، زمانی که دمای داخلی بدن به ۴۲ درجه سانتیگراد برسد، ممکن است آسیب مغزی رخ دهد. در سال ۲۰۲۲، Outside مقاله‌ای را درباره گرمازدگی یک انسان در بالاترین دمایی که یک انسان در آن توانسته زنده بماند، منتشر کرد. در این مقاله می‌خوانیم:« بالاترین دمای بدن اندازه‌گیری شده، تنها ۱۷ درجه بالاتر از حد طبیعی بود. ویلی جونز، یک مرد ۵۲ ساله از آتلانتا در طول موج گرما در سال ۱۹۸۰، از آپارتمانش نجات یافت و در آن زمان دمای داخلی بدن او ۴۶.۵ درجه سانتیگراد بود.»
در مقاله Outside، به این نکته اشاره شده که پائین‌ترین دمای داخلی بدن انسان برای زنده ماندن، ۱۳.۷ درجه سانتیگراد، تقریبا ۴۲ درجه پائین‌تر از حد نرمال است. ( 1 )
گرمای زیاد هوا می‌تواند از چند طریق بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس که به تنظیم دمای درونی بدن کمک می‌کند ممکن است تحت شرایطی که در معرض گرمای زیاد هستید (به‌ویژه اگر عارضه‌ای هم داشته باشید) نتواند به طور معمول عمل کند. البته هیپوتالاموس عملکرد‌های زیاد دارد از جمله تنظیم گرسنگی و تشنگی، خلق و خو، تمایلات جنسی، فشارخون و خواب. پس واضح است که در شرایطی خاص، اتفاق بیولوژیکی خاصی در این قسمت رخ می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد گرمای زیاد هوا می‌تواند دقت و حافظه فعال را سرکوب کند. در مطالعه‌ای معلوم شد دانشجویانی که در اتاق‌هایی بدون دستگاه خنک‌کننده درس می‌خواندند نسبت به دانشجویانی که در اتاقی کولردار درس‌خوانده بودند، در تست‌های ادراکی خود ۱۳.۴ درصد بدتر نتیجه گرفته بودند. گرمای هوا می‌تواند در سروتونین مغز نیز دخالت کند. سروتونین هورمونی است که در تنظیم خلق‌وخو و مهار رفتار‌های تهاجمی نقش دارد. هرچند به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است تا نحوهٔ واکنش مغز به گرمای زیاد را درک کنیم؛ اما واضح است که سیستم هورمونی مغز این میان نقش دارد. ( 4 )
7- گرمای زیاد هوا و زیان آن برای قلب و عروق : در حالت عادی بدن انسان در مواجهه با هوای گرم از چند ساز و کار و روش تعدیلی استفاده می‌کند که در کوتاه مدت خوب است اما در بلند مدت ممکن است برای فرد عوارضی به همراه داشته باشد. اولین مسئله بحث سیستم تشعشعی بدن انسان است که از طریق شبکه مویرگی پوست‌ها این کار را انجام می‌دهد و این موجب می‌شود خون بیشتری به سطح پوست برود که گشاد شدن عروق را در پی دارد و همین موضوع چند عارضه دارد؛ اول اینکه ؛ خون‌رسانی به دستگاه‌های استراتژیک‌تر بدن مانند قلب و مغز کاهش می‌یابد و خون به محیط پوست می‌رود. دوم اینکه ؛ با این اتفاق فشار بر قلب افزایش می‌یابد؛ چراکه مجبور به پمپاژ بیشتر خون می‌شود و ضربان قلب افزایش یافته، عضله قلب تحت فشار قرار می‌گیرد و کسانی که سابقه بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی دارند بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند. بر این اساس توصیه اکید ما به بیماران قلبی این است که به عنوان یکی از گروه‌های پرخطر، درمعرض هوای گرم قرار نگیرند و تا حد امکان در منزل بمانند. ( 3 )
8- تاثیر گرما بر بیماری های مزمن : علاوه بر این، گرمای شدید می‌تواند وضعیت بیماری‌های مزمن را بدتر کند. تدسکی درباه این مساله می‌گوید: گرما به بدن شما استرس وارد می‌کند و زمانی که بدن شما استرس دارد، برای مقابله با سایر موارد مانند بیماری‌های قلبی یا تنفسی با مشکل روبه‌رو می‌شود. برای نمونه، وقتی به مراجعه‌کنندگان بخش اورژانس در زمان گرمای شدید نگاه کنید، متوجه می‌شوید اغلب افراد به حمله قلبی یا سکته مغزی دچار شده‌اند که صراحتا بازتابی از استرس روی بدن را نمایانگر است. ( 2 )
9- گرمای هوا و خطر آسم برای کودکان : بچه‌هایی که در معرض کیفیت پایین هوا قرار می‌گیرند ، خطر ابتلا به آسم را در آن ها افزایش می‌دهد. اگر به نرخ آسم و به شاخص گرما و دسترسی به فضاهای سبز نگاهی بیاندازید، متوجه ارتباط واضح بین آن ها می‌شوید.( 2 )
حالا که اثرات گرما بر نرخ تبخیر را درک می‌کنیم، این کاملا منطقی به نظر می‌رسد. با افزایش دمای بدن، مشکلات مختلفی ایجاد شده که البته منجر به کم آبی بدن نخواهد شد. در حقیقت محققان پزشکی در حال بررسی فناوری جدیدی به نام حفظ و احیای اورژانسی هستند که در آن بیماران، به صورت وریدی تا ۵۰ درجه خنک می‌شوند تا در هنگامی که برای آسیب‌های تروماتیک در شرایط اورژانسی زیر تیغ جراحی می‌روند، بتوان از دست دادن شدید خون را جبران کرد. دمای پائین، جریان خون را کند می‌کند و این می‌تواند باعث آسیب‌های شدید هوای سرد مثل سرمازدگی شود. در نبود خونی که بافت‌های بدن را گرم کند، بدن یخ می‌زند و کریستال‌های یخ به سلول‌ها و بافت بدن آسیب می‌زند. ( 1 )
10- گرمای هوا و خواب سخت : وقتی گرمای هوا زیاد می‌شود اغلب خوابیدن هم سخت می‌شود. کارشناسان عقیده دارند کاهش کیفیت خواب دارای اثرات جدی بر وضعیت سلامت روان است. یافته‌ها نشان می‌دهند خواب ناکافی و کم‌کیفیت می‌تواند علائم اختلالات خلقی مثل اضطراب و افسردگی را بدتر کند. خوب نخوابیدن به‌خاطر گرما و تحمل گرما طی روز ممکن است سازوکار‌های بیولوژیکی را جوری تحت‌تأثیر قرار دهد که منجر به مراجعهٔ بیشتر افراد به اورژانس شود. ( 4 )
11- سایر علائم گرما زدگی : افرادی که در معرض گرمای زیاد قرار می‌گیرند حتی ممکن است علائم دیگری نظیر خستگی، درجات خفیفی از اختلالات تمرکزی، اختلال در قضاوت، سرگیجه، احساس عدم تعادل، تهوع، استفراغ و… را تجربه کنند. این علائم همچنین به علت کمبود پتاسیم و تجمع اسید لاکتیک می‌تواند با دردهای شدید عضلانی همراه باشد که شرایط دردناکی است. ( 3 )
آخرین دیدگاه‌ها