*مصداق کامل تجلى هنرو ادب
آن گونه که سیره نویسان نوشته اند؛رسول الله (صلى الله علیه وآله)،نمونه کامل تجلى هنرو ادب است; سخنش عمیق، بامحتوا، زیبا، سنجیده و مختصر بود، اضافه گویى و کاستى در سخن ایشان یافت نمى شد. آداب سخن را کاملا رعایت مى کرد، شمرده و آرام سخن مى گفت و در گفتارش صراحت لهجه داشت.
در سخن گفتن سطح درک و فهم مخاطب را همواره در نظر داشت. او فصیح ترین سخن را داشت و لحن سخن او جالب، جذاب و شیرین بود. با صداى کوتاه سخن مى گفت و کسى را با سخن نمى رنجاند. نعمت را هر چند ناچیز، گرامى مى داشت و از آن بدگویى نمى کرد.
*هدیه آموزگارخوبی ها
رسول اعظم اسلام به عنوان آموزگار بشریت مى فرماید:مسلمان به برادرش، بهتر از کلمه اى حکمت آمیز که بر هدایت او بیفزاید یا او را از سقوط بازدارد، هدیه نمى دهد.(1)
*سیره آموزش معلم بشریت
کسانى که از دانش بهره مندند، حق ندارند به بهانه هاى واهى با درخواست کردن مبلغ هاى بسیار، انتظار دانش پژوهان را بى پاسخ بگذارند و به تقاضاى آنان پاسخ منفى بدهند. علما، استادان و معلمان وظیفه دارند تشنگان دانش را از دانش خویش بهره مند سازند. بى تردید، کسانى که توانایى انجام آموزش را دارند، ولى از زیر بار آن شانه خالى مى کنند، نزد خداوند مسئولند.
خداوند با اعطاى نعمت دانش و برداشتن موانع گوناگون از پیش پایشان، از آنان انتظار دارد که در برابر این نعمت بزرگ، دیگران را از دانش خود سیراب سازند. بى تفاوتى و بى توجهى آموزگاران در برابر دانش جویان،بازخواست شدید خداوند را همراه خواهد داشت.
پیامبر اعظم (صلى الله علیه وآله) در این باره مى فرماید:اِنّ اللهَ تَعالى یَسْأَلُ الْعَبْدَ عَنْ فَضْلِ عِلْمِهِ کَما یَسْأَلُهُ عَنْ فَضْلِ مالِهِ.(2)
خداوند از انسان درباره زیادى علمش بازخواست مى کند، همان گونه که درباره زیادى مالش بازخواست مى کند.
*خشونت در آموزش ممنوع
تعلیم و تربیت در اسلام، جایگاه ویژه اى دارد و آموزگار و دانش آموز، هر دو مورد احترام هستند، هرچند ارزش استاد و آموزگار به مراتب بیشتر است.
آموزگار وظیفه دارد با شاگردان خود مهربان باشد، تا انگیزه و رغبت آنان به تحصیل دانش افزایش یابد. صبر و حوصله و آگاهى آموزگار از فنون تعلیم و تربیت، بسیار سازنده و کارگشا خواهد بود. برعکس، هرگونه خشونت و فشارهاى بى امان روحى، مى تواند نوآموز را دل سرد و ناتوان کند و او را به فرار از تحصیل وادارد.
افراد بسیارى بوده اند که به دلیل برخوردهاى ناسنجیده و رفتارهاى خشونت آمیز آموزگار، از درس و تحصیل بازمانده و به افرادى کم ثمر تبدیل شده اند. بر این اساس، پیامبر گرامى اسلام به آموزگاران توصیه مى فرماید:عَلِّمُوا وَ لاتُعْنِفُوا فَاِنَّ الْمُعَلِّمَ خَیْرٌ مِنَ الْمُعْنِفِ.(3)
آموزش دهید و خشونت نکنید;زیرا آموزگار بهتر از خشونت گراست.
*احترام به آموزگار
آموزگار، مقدس ترین واژه اى است که شنیدن آن، مهر، محبت و دانایى را در ذهن انسان تداعى مى کند. آموزگار با پیام خود، دل هاى مرده را حیات مى بخشد و آنان را از تاریکستان نادانى به سرزمین آباد و نورانى دانش رهنمون مى سازد. به راستى، آموزگاران، ادامه دهندگان راه پیامبرانند که روزنه هاى دانش را به سوى دانش پژوهان مى گشایند. خود مانند شمع مى سوزند تا در پرتو روشنایى آنان، دیگران راه هدایت را بپیمایند. اگر امروز، پرده هاى جهل و تاریکى دریده شده و انسان به پیشرفت هاى جدید دست یافته است، در سایه زحمت هاى طاقت فرساى آموزگاران است. پیامبر اسلام که خود، آموزگار انسان هاست، مى فرماید:وَقِّرُوا مَنْ تُعَلِّمُونَ مِنْهُ العِلْمَ وَ وَقِّرُوا مَنْ تُعَلِّمُونَهُ الْعِلْمَ.(4) به کسانى که از آنان دانش مى آموزید و نیز به کسى که به او دانش مى آموزید، احترام بگذارید.
*آموزش به شیوه رفتاری
حضرت رسول(ص) در آموزش و تربیت دینی به گفتار تنها بسنده نمی کرد بلکه او قبل از هر سخن تربیتی خود اسوه عملی آن بود. آنچه به آموزش های دینی ویژگی خاص می دهد، اهمیت عمل و رفتار است که شخص معلم باید بدان پایبند باشد تا در هدف خود موفق شود. از نمونه های سیره عملی حضرت رسول(ص) در راستای شرکت در ساخت اولین مسجد امت اسلام است که دوش به دوش اصحاب حضرت (ص) کار می کرد و وقتی اصحاب گفتند اجازه دهید ما خودمان کار کنیم و شما استراحت نمایید پیامبر نپذیرفت.(5)
این رفتار، مهمترین اثر آموزشی و تربیتی را به همراه داشت که تمام افراد باید در امور جمعی سهیم باشند و هریک در اهداف جمعی تعیین شده سهمی مثبت داشته باشند.
آخرین دیدگاه‌ها