روز جهاني معلم ؛ فرصتی برای بازتعريف مسئوليت‌ها و حقوق معلمان

روز جهانی معلم یک رویداد سالانه است که در ۵ اکتبر، برگزار می‌شود. این روز توسطیونسکو نامگذاری شده است.( از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد )

چهل و چهارمين اجلاس وزراي آموزش‌وپرورش كه در سال ١٩٩٤ و در شهر ژنو برگزار شد، فدريكو مايور مديركل وقت سازمان علمی ـ فرهنگی جهان « يونسکو » پيشنهاد كرد كه مجمع روزي را به نام روز معلم اعلام كند. اين پيشنهاد از سوي مجمع تصويب شد.از سال 1994 به بعد، پنج اکتبر (13 مهرماه) از سوي يونسکو براي ارتقاي جايگاه و منزلت معلمان ، «روز جهاني معلم» اعلام شده است.

يونسکو هر ساله به منظور گرامي داشت روز جهاني معلم پيامي منتشر می‌کند، پيام روز جهاني معلم امسال که با موضوع « اهميت به جايگاه معلمان و بهبود شأن و منزلت آنان» تعيين شده است، مصادف با پنجاهمين سالگرد تصويب “توصيه‌نامه ۱۹۶۶ يونسکو و سازمان جهاني کار در زمينه شأن و منزلت معلمان “مي‌باشد.

تاملي در پيام‌های منتشر شده يونسکو در سال‌های اخير به‌درستی اين نکته را آشکار می‌کند که هدف اصلي از اعلام روز جهاني معلم، معطوف کردن توجه‌ها به جايگاه و نقش بنيادين معلمان در مقوله آموزش است.

همه‌ساله در پنجم اکتبر به‌پاس خدمات معلمان در راه رشد و اعتلاي دانش‌آموزان در بيش از يک صد کشور جهان جشن گرفته می‌شود تا دانش‌آموزان، والدين آنها و جامعه قدردان معلمان و تاثيرات مثبت و سازنده آنان در ارتقا دانش و آگاهي همگاني باشند. روز جهاني معلم يادآور تلاش هاي معلمان در تربيت نسل آينده است، نسلي که به مدد آنان جهان هروز جايي بهتر براي زندگي کردن خواهد شد. از آن جايی که آموزش، فرهنگ و ارتباطات پايه گذار صلح جهاني است می‌توان اميد داشت آموزش کارآمد کليد حل بسياري از مشکلات جامعه کنوني باشد.

هدف اصلي از اعلام روز جهاني معلم بهادادن به معلمان، قدرداني از آنها و بررسي مشکلاتشان در سراسر دنيا است. روز جهاني معلم می‌تواند نقطه آغاز اصلاح منزلت و جايگاه معلمان باشد. دولت‌ها بايد با بازتعريف مسئوليت‌ها و حقوق معلمان در راستاي ارتقای شأن و منزلت آنان تلاش کنند، چراکه پيشرفت هر کشوري از نظام آموزش آن کشور گذر می‌کند.

اگرچه روز معلم در ايران و بسياري از کشورهاي عضو يونسکو در روز ديگري گرامي داشته می‌شود، گرامي داشت اين روز منافاتي با روز ملي معلم ندارد. سکوت مقامات و ناديده گرفتن روز جهاني معلم کمکي به فراموش کردن کاستی‌ها،کمبود‌ها و مشکلات معلمان نمی‌کند.

نگاهي دقيق به ابعاد حرفه معلمي و ضرورت‌هاي اين حرفه،ضرورت تلاش مديران و مسوولان براي ارتقای شرايط کار و زندگي معلمان را دوچندان می‌کند چراکه افزايش کيفيت آموزش در گرو ارتقاي جايگاه و منزلت معلمان است.

در سال‌های اخير به‌سبب غفلت‌ها و بی‌تدبيری در برنامه‌ريزی‌هاي کلان سطح زندگي و رفاه معلمان و به تبع آن جايگاه اجتماعي آنان سال به سال کاهش يافته است. بايد به اهميت و ضرورت نقش معلمان در فرآيند تعليم و تربيت توجه بيشتري كرده و براي جبران کاستی‌ها و بهبود وضعيت معيشت و ميزان حقوق معلمان گام‌هايي اساسی برداشت.

مطمئناً عدم تلاش براي ارتقاي جايگاه و منزلت معلمان می‌تواند خطري جدي براي نظام آموزش‌ و پرورش بوده و در بلند‌مدت اثرات مخربي بر جامعه معلمان و انگيزه آنان در پي خواهد داشت.

و……..

اکنون آموزش‌ و پرورش نيازمند تحولي کارساز است. تحولي که بتواند کميت و کيفيت نظام فعلي آموزش‌ و پرورش را متحول کند چراکه آموزش‌ و پرورش يکي از مهم‌ترين و شايد تنهاترين عامل توسعه اجتماعي است.

براي بالا بردن کيفيت آموزش‌ و پرورش بايد ابتدا کيفيت کار و زندگي معلمان ارتقا يابد و معلمان از جايگاه اجتماعي مناسب‌تری در جامعه بر خوردار شوند.

 

روز معلم در دیگر کشور های دنیا:

 

کشورهایی که «روز معلم» را در تقویم تاریخ خود ثبت کرده اند. هریک دلیل و بهانه ی خاصی برای ثبت چنین روزی دارند و هر یک به گونه ای مراسم بزرگداشت روز معلم را جشن می گیرند. به بهانه ی «روز معلم» نگاه مختصری به بیان زمان و تاریخچه ی این روز و نحوه ی بزرگداشت آن در کشورهای مختلف دنیا انداخته ایم.

ایران

روز 12 اردیبهشت در تقویم جمهوری اسلامی ایران، روز معلم نامگذاری شده است.پس از پیروزی انقلاب‌اسلامی و شهادت استاد مرتضی مطهری در روز 12 اردیبهشت ماه سال 1358 توسط گروه فرقان، این روز به عنوان روز معلم نامگذاری شد.

افغانستان 

روز معلم در افغانستان 5 اکتبر است. در این روز مدارس تعطیل هستند اما دانش آموزان و معلمان به مدارس می روند و از آنها با غذا و شیرینی پذیرایی می شود و بنا به سنت به معلمان هدایای ویژه ای داده خواهدشد.

الجزایر

در الجزایر روز معلم 28 فوریه است دلیل خاصی برای ثبت این تاریخ در کشور الجزایر ذکر نشده است.

کره ی جنوبی

روز معلم در کره جنوبی 15 مه است. اولین بهانه ی نامگذاری روز خاصی تحت عنوان روز معلم در این کشور، بازدید اعضای تیم جوانان صلیب سرخ کشور در تاریخ 25 مه از معلم سابق خود در بیمارستان بود اما این روز در تقویم از سال 1965 به بعد و به بهانه ی سالروز تولد «سوجونگ کبیر»، چهارمین پادشاه خانواده ی «چوسان» در کره به تاریخ 15 مه تغییر پیدا کرد. برگزاری این مراسم ملی از سال 1973 تا 1982 متوقف شد، اما پس از آن برگزاری مراسم مجددا ادامه پیدا کرد.

آلبانی

روز معلم در آلبانی 7 مارس است. در هفتم مارس 1887 اولین مدرسه ی سکولاری که دانش آموزان آلبانی اجازه ی درس خواندن در آن را پیدا کردند تاسیس شد. تا پیش از آن تمامی مدارس تحت نظارت کلیسای کاتولیک بودند.

آرژانتین

روز معلم در آرژانتین 11 سپتامبر است. به افتخار بزرگداشت «دومینگو فاستینو سارمینتو»، هفتمین رییس جمهوری آرژانتین که در سال 1888 در آسونسیون درگذشت.

روز معلم در آرژانتین 11 سپتامبر است

 ارمنستان

روز معلم در ارمنستان 4 اکتبر است. تا همین چندی پیش ارمنستانی ها اولین یکشنبه ی ماه اکتبر را به عنوان روز معلم جشن می گرفتند. اما اخیراً به دلیل تصمیم مجلس نمایندگان این کشور در راستای اصلاح قوانین مربوط به تعطیلات و بزرگداشت ها، این روز به 4 اکتبر منتقل شد.

بنگلادش

روز معلم در بنگلادش 4 اکتبر می باشد. معمولا برگزاری مراسم بزرگذاشت معلمان در این کشور یک هفته طول می کشد، اما روز اصلی آن 4 اکتبر است. در این مدت زمان هیچ روزی مدارس تعطیل نیستند و معلمان و دانش آموزان سرکلاس ها می آیند اما خبری از درس نیست. معلمان از تجربیات و خاطرات خود برای دانش آموزان صحبت می کنند و دانش آموزان هم برای معلمان خود کارت تبریک و یا هدایای ویژه ای می آورند.

بوتان

روز معلم در کشور بوتان 2 مه است. به مناسبت سالروز تولد پادشاه سوم این کشور که کشورش را با نظام آموزش و پرروش مدرن آشنا کرد.

روز معلم در کشور بوتان 2 مه است

برزیل

روز معلم در کشور برزیل 15 اکتبر است. از 15 اکتبر 1963 به بعد به مناسبت حکم ساخت مدارس ابتدایی در برزیل، هرساله مراسم بزرگداشت روز معلم در این کشور برگزار می شود.

استرالیا

روز معلم در استرالیا آخرین جمعه ی ماه اکتبر می باشد. در استرالیا معمولا آخرین جمعه ماه اکتبر به عنوان روز معلم شناخته می شود. اگر آخرین جمعه ی ماه اکتبر هم زمان با روز هالووین باشد، مراسم بزرگداشت روز معلم به هفتم ماه نوامبر موکول خواهد شد. دلیل خاصی هم برای تعیین یک چنین تاریخی ذکر نشده است.

آذربایجان

روز معلم در آذربایجان 5 اکتبر می باشد. آذربایجانی ها از سال 1994، درست زمانی که یونسکو تصمیم به برگزاری روز جهانی معلم گرفت، این روز را با عنوان روز معلم در تاریخ کشور خود ثبت کردند.

شیلی

روز معلم در شیلی 16 اکتبر می باشد. در سال 1967 روز 11 سپتامبر در شیلی به عنوان روز معلم شناخته می شد، پس از آن تاریخ به دهم سپتامبر منتقل شد تا با روز دریافت جایزه ی نوبل «گابریل میسترال»، شاعر شیلیایی در سال 1945 هم زمان شود. اما در سال 1977 تاریخ روز معلم بار دیگر تغییر کرد و به افتخار تاسیس انجمن معلمان شیلی به روز 16 اکتبر منتقل شد.

روز معلم در شیلی 16 اکتبر می باشد

چین

روز معلم در چین 10 سپتامبر می باشد. دانش آموزان در روز معلم در این کشور علاوه بر اینکه با دادن هدیه و یا کارت های تبریک از معلمان خود قدردانی می کنند، براساس سنت  و مراسم ویژه ای به دیدار معلمان قدیمی خود در دیگر مقاطع تحصیلی می روند اما آنچه در مورد تاریخ روز معلم جالب به نظر می رسد این است که در سال 1985 میلادی، دولت به طور ناگهانی تاریخ دهم سپتامبر را به عنوان روز بزرگداشت برای معلمان اعلام کرد و هیچ گاه هم توضیحی برای دلیل نامگذاری یک چنین روزی در این تاریخ خاص ارائه نداد. در حال حاضر اکثر مردم چین خواهان این هستند که تاریخ مراسم بزرگداشت روز معلم در کشورشان به 28 سپتامبر هم زمان با تاریخ برگزاری بزرگداشت این روز در تایوان انتقال یابد.

جمهوری چک

روز معلم در جمهوری چک 28 مارس می باشد. زادروز «یان آموس کمنسکی» نویسنده و فیلسوف چک.

روز معلم در جمهوری چک 28 مارس زادروز «یان آموس کمنسکی» می باشد

روسیه

روز معلم در روسیه 5 اکتبر است. در روسیه بین سال های 1965 تا 1994 بدون هیچ دلیل خاصی در اولین یکشنبه ی ماه اکتبر مراسم بزرگداشت روز معلم برگزار می شد. اما پس از سال 1994 و اعلام روز جهانی معلم از جانب یونسکو، روس ها نیز 5 اکتبر را به عنوان روز معلم در تاریخ خود ثبت کردند.

ترکیه

روز معلم در ترکیه 24 نوامبر می باشد. «مصطفی کمال آتاتورک» معقتد بود که نسل جدید ترک ها توسط معلمان ساخته می شوند. او به خاطر تاسیس یک الفبای جدید در سال 1923 برای ترک ها به معلم اول ترکیه شهره بود. 24 نوامبر روزی است که به عنوان روز معلم در تاریخ این کشور ثبت شد.

  در ترکیه 24 نوامبر به عنوان روز معلم ثبت شده است

اوکراین

روز معلم در اوکراین اولین یکشنبه ی اکتبر می باشد. جمعه ی قبل از روز معلم را دانش آموزان و معلمان جشن گرفته و با یکدیگر به رستوران و یا کافه می روند.

فرانسه

در فرانسه، مهد تمدن اروپا، روزی به نام روز معلم وجود ندارد.

هند

روز معلم در هند 5 سپتامبر است. این روز مصادف است با سالروز تولد «سارولی راکریشنا»، رییس جمهوری سابق هند که اعتقادی شگرف به آموزش و پرورش داشت. راکریشنا یک دیپلمات برجسته، پژوهشگر و دانشمندی خوشنام، رییس جمهور هند و بالاتر از همه یک معلم بود. زمانی که دکتر راکریشنا در سال 1962 رییس جمهور هند شد، گروهی از دانش آموزان و دوستانش با او ملاقات کردند و از او خواستند به آنان اجازه دهد روز 5 سپتامبر، سالگرد تولدش را جشن بگیرند.

دکتر راکریشنا در پاسخ گفت که به جای بزرگداشت سالروز تولد من، مایه ی افتخارم است، اگر 5 سپتامبر به عنوان روز معلم شناخته شود. از آن پس این روز در هند روز معلم نامیده شد. روز معلم در کشور هند مورد توجه معلمان و دانش آموزان قرار دارد. در این روز نه تنها معلمان مورد تقدیر قرار می گیرند، بلکه دانش آموزان ارشد و قدیمی تر کنفرانس هایی را ارائه کرده و تمام وظایف یک معلم را انجام می دهند. به این ترتیب دانش آموزان به اهمیت معلم ها و کار سخت آنها پی می برند و از سوی دیگر آموزگاران نیز به یاد می آورند که وقتی دانش آموز بودند چه احساسی داشتند.

ایالات متحده

در ایالات متحده روز ملی معلم اولین سه شنبه ی ماه مه برگزار می شود اما هتفه ی اول ماه مه به طور کل هفته ی معلم محسوب می شود. انجمن ملی آموزش و پرورش ایالات متحده این روز را به عنوان روز معلم برای قدردانی از زحمات معلمان تعیین کرده است. ولی تاریخچه ی تعیین روز معلم در تقویم ایالات متحده، به تلاش های «رایان کراگ» معلم ویسکانسین در سال 1944باز می گردد.

او با بحث و جدل زیاد با مسئولان سیاسی و آموزش و پرورش تلاش بسیاری برای ثبت روزی تحت عنوان روز معلم در تاریخ رسمی کشور کرد. او بعدها به روزولت، رییس جمهوری وقت، نامه ای در این مورد نوشت و روزولت نیز پنجاه و یکمین کنگره ی ایالات متحده را متقاعد به تعیین تاریخ 7 مارس به عنوان روز ملی معلم کرد اما این روز بعدها به هفته ی اول ماه مه تغییر یافت. این در حالی است که در ایالت ماساچوست آمریکا، روز معلم در اولین یکشنبه ی ماه ژوئن برگزار می شود.