مهارت های زندگی (33) فصل پنجم؛ انواع موضوعات و سطوح مختلف مهارت های زندگی/ قسمت هفتم : شناخت فشار عصبی و مهارت مقابله با آن (4-روش های مقابله با استرس)

مبحث: فرهنگی پرورشی 
عنوان اصلی: مهارت های زندگی
عنوان فرعی: توضیح مهارت شناخت و مقابله با فشار عصبی
عنوان فرعی تر : روش های عمومی مقابله با استرس 

از طریق ورزش و فعّالیّت های بدنی ، تسلّط بر موقعیّت ها و شرایط محیطی ، ادراک درمانی ، حمایت گروهی ، احساس مفید بودن ، طنز و شوخی و نیز گریه ، هدفمندی در کارها و فعالیت ها می توان به طور مؤثری با فشارهای روانی(استرس) مقابله نموده و آن را کنترل کرد.

روش های عمومی مقابله با استرس

شاید بهترین شیوه مقابله با فشار عصبی آن باشد که عوامل موجد (ایجاد کننده ) استرس را از میان برداریم و استرس را رفع کنیم. امّا در اغلب موارد این امر ممکن نیست و باید به گونه ای با استرس سازگار شویم و عمل آن را بر خود هموار سازیم و از شدّت آن بکاهیم. طُرُق ذیل تدابیری هستند که برای مقابله با استرس به طور عمومی پیشنهاد شده اند.

1- ورزش و فعّالیّت های بدنی :
زمانی که امواج استرس به فرد حمله می کنند روی آوردن به ورزش می تواند راهی برای حصول آرامش عصبی باشد. فرد در زمان ورزش ، استرس را فراموش می کند و همین فراغت خاطر از عوامل موجد استرس باعث استراحت و تجدید قوا برای مقابله با استرس و ایجاد مقاومت در برابر آن می شود. علاوه بر بحث فراموشی ، ورزش مرتب و حساب شده باعث تقویت سیستم عصبی می شود.( روش های مبتنی بر رویکرد زیست شناختی )

2- تسلّط بر موقعیّت ها و شرایط محیطی :
چنانچه فرد بتواندبرموقعیّت های آزار دهنده محیط خود تسلط و کنترل پیدا کند، می تواند بر فشار عصبی غلبه کند. هر انسانی نسبت به بعضی از آدم ها ، برخی اطلاعات و پاره ای شرایط وموقعیت هـاحساسیت دارد، در صورتی که انسان عوامل مذکـور را بشناسـد ، به حکم عقل باید حتّی المقدور از آن ها پرهیـز کند و کـم ترخود را در معرض استرس قرار دهد. در این روش بجای آنکه موقعیت ها فردرا کنترل کند ، وی می کوشد تا با آگـاهـی و احـاطه بـرموقعیت ها آنها را به دلخواه خود کنترل کند.( روش های مبتنی بر رویکرد رفتاری )

3- ادراک درمانی :
در این روش مقابله با استرس، فرض این است که استرس های انسان ناشی از ادراکات و تفکّرات وی از محیط اند. در ادراک درمانی هدف آنست که گرایش مثبت نسبت به مسائل و اتفاقات پیدا کنیم که ضمن واقعی بودن آزار دهنده نباشند. درک واقعیّت با دید خوش بینانه و اندیشیدن به رویدادهای خوب و امیدوار کننده شاید بتواند نحوه ادارک انسان را بگونه ای شکل دهد که کمتر دچار فشار عصبی و روحیه ای قوی تر با مشکلات ناشی از آن روبرو باشد. ( روش های مبتنی بر شناخت درمانی براساس نظریات رویکرد انسان گرا مثل روش مراجع محوری راجزر )

4- احساس صمیمیت و حمایت گروهی :
انسان در زندگی نیازمند محیطی صمیمی و دوستان و یارانی است که حامی و همدم او باشند. در مواقع دچار شدن به فشار عصبی نیز اگر چنین محیطی برای فرد فراهم باشد که بتواند به آن پناه ببرد در رفع استرس وی بسیار مؤثر خواهد بود. بیان مشکلات و مسائلی که انسان را آزاد میدهند برای یک دوست موجب تخلیه اضطراب و نگرانی می شود و به فرد تسکین می دهد. در زندگی اجتماعی، خانواده و سازمان همواره نیاز به محیطی گرم و محبّت آمیز وجود دارد و در صورت رفع این نیاز و احساس حمایت گروهی ، فرد در مواجه با استرس توانمند می شود.

5- خود خواهی دیگرخواهانه و احساس مفید بودن :
احساس مفید بودن برای دیگران و مددکار واقع شدن روحیه ای مثبت و قوی به فرد ارزانی می دارد که او را در مقابله با فشار عصبی مجهز می سازد. «خودخواهی دیگر خواهانه» عبارتی است که یکی از صاحبنظران بحث استرس برای توصیف این روش بکار برده است، به زعم وی بسیـاری ازرنج‌ها و بیماری های روانی انسانی ناشی از خودخواهی مفرط یافداکاری بیشتر از حد اعتدال است. در حالی که اگر آدمی ضمـن آنکه خود را می خواهد خواهان دیگری نیز باشد و سعی کند بـرای آنان نیز مفید باشد احساس رضامنـدی مـی‌کند و ایـن احساس اورا یاری میدهد تا از بسیاری از فشارهای عصبی مصون باشد.

6- روی آوردن بهاحساس مفید بودن:
این ضرب المثل که «خنده بر هر درد بی درمان دواست» در تخفیف فشار عصبی نیز میتواند مؤثر افتد. در انجام کارها گاهی لازم است مسائل را خیلی جدی نگیریم و برای رهایی از استرس های طاقت فرسا به طنز روی آوریم و با خنده از کنار مسائل بگذریم.

7- تخلیه فشار روانی از طریق گریه:
به همان مقدار که خنده و شوخی می تواند در کنترل استرس کمک کند ، گریه مناسب و بجا و با یک پیشتیبانی عاطفی – عقلی می تواند در برداشته شدن فشار روحی از روی فرد موثر باشد.

8- هدفمند بودن:
داشتن هدف و تلاش برای نیل به آن عاملی است که به انسان امید و انگیزه می دهد و او را بر فشار عصبی مسلّط می سازد. اگر برای خود هدف های با ارزشی داشته باشیم که ضمن متعالی بودن ، قابل وصول هم باشند و طرح هایی برای نیل به آنها تنظیم کرده باشیم ، اگر شوق به آینده و امید به آن را در خود ایجاد کنیم ، اگر از همه تجربیات گذشته برای توفیق در آینده بهره بگیریم ، موجب خواهد شد تا روحیه ای هدف جو داشته باشیم ، روحیه ای پر تلاش و توفیق گرا که مارا در مقابل با فشار عصبی مقاوم خواهد ساخت.
———————————————————————————————————————
ویرایش و اضافه کردن مطلب توسط : دفتر مشاوره موسسه فرهنگی دانش ( ج. ابراهیمی)