تعریف :
– ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی ارزشیابی فرایندی است. برخی اصلاحات در دستورکار است. اشکالات از معلمان سوال شده، پیشنهاداتی مطرح و مواد جدیدی افزوده شده است.
سابقه :
۱۷ سال از زمان تصویب ارزشیابی توصیفی می‌گذرد. این طرح از سال ۸۱ کلید خورد اما در تمام این سال‌ها به خوبی در بدنه آموزش و پرورش مستقر نشد. دهه ۷۰ به دلیل انتشار نتایج آزمون‌های «تیمز» و «پرلز» نگاه سیاستگذاران متوجه اهمیت سنجش شد.
– تصویب آیین‌نامه امتحانات دو نوبته [ترم اول و ترم دوم ] با رویکرد ارزشیابی مستمر در دهه ۷۰ حاکی از آن بود که نظام آموزشی دیدگاه‌های جدیدی را به کار گرفته است.
– این شورا در سال ۸۱ به کمیسیون معین دستور داد طی چهار ماه ارزشیابی کیفی در دوره ابتدایی در پایه های اول تا سوم تدوین شود. در مطالعات تطبیقی به این نتیجه رسیدیم که تعداد قابل توجهی از کشورها اقدام به ارتقای خود بخود می کنند. در برخی از کشورها ارتقا تا پایه نهم اتوماتیک است و امتحانی گرفته نمی‌شود.
مبنا و علت انتخاب ارزشیابی کیفی :
– علت حرکت به سمت ارزشیابی کیفی این بود که نظراتی مطرح شد مبنی بر اینکه یادگیری دانش آموزان سطحی شده است و شاهد رقابت‌های شکننده برای نمره ۲۰ بودیم و اضطراب را در دانش آموزان افزایش داده بود. شورای عالی آموزش و پرورش تصمیم گرفت تا ارزشیابی توصیفی عملیاتی شود.
نحوه پی گیری و اجرای طرح ارزشیابی کیفی :
-ابتدا طرح ارزشیابی کیفی توصیفی به‌صورت آزمایشی در چند استان اجرا و نتایج به دست آمده بررسی و دستورالعمل تدوین شد. دستورالعمل سه هدف عمده داشت که پایش جریان پیشرفت تحصیلی و تربیتی از آن جمله است. افزایش سطح بهداشت روانی از طریق کاهش نقش امتحانات پایانی هدف دیگر این طرح بود و مشخص شد آنها که ارزشیابی کیفی شده بودند وضع بهتری به لحاظ بهداشت روانی داشتند.
-ارزشیابی کیفی توصیفی ارتقای خود به خود نیست و همچنان مردودی وجود دارد اما شورای مدرسه درباره آن تصمیم گیری می‌کند. در سال ۸۲ دامنه اجرای ارزشیابی توصیفی بیشتر شد و به ۲۰۰ کلاس پایه اول ابتدایی رسید. در سال ۸۸-۸۷ شورای عالی آموزش و پرورش پذیرفت که این طرح اثربخشی دارد اما از چالش های اجرا آگاه بودیم. تراکم جمعیت دانش آموزی و آموزش معلمان و نگاه منفی بخشی از معلمان از جمله این چالش‌ها بود.
– برنامه درسی باید با این نگاه همخوانی داشته باشد و زمینه اجرای ارزشیابی توصیفی را فراهم کند. تراکم بالای جمعیت دانش‌آموزی بخشی از ارزشیابی را با اختلال مواجه می‌کند. طرح در سال ۸۹ در آن دسته از مدارسی که دارای شرایط و امکانات لازم بودند به اجرا درآمد و پس از رفع نارسایی‌ها در سال بعد در کلیه مدارس ابتدایی به اجرا درآمد.
– آیین‌نامه تدوین شد و مورد ارزشیابی قرار گرفت و منجر به مصوبه سال ۹۴ شد. آن زمان این تشکیک ایجاد شده بود که احساس می‌شود بچه‌های ارزشیابی شده به شیوه کیفی سوادشان کمتر از دانش آموزانی است که ارزشیابی کمی داشتند. در مصوبه ای ذکر کرد آنان که در دو درس ریاضی و فارسی همزمان به سطح قابل قبول نرسند، مردود می‌شوند و شورای مدرسه باید تصمیم‌گیری کند.
– قرار شد آموزش و پرورش هر ساله گزارش ارزشیابی و پایش سنجش سواد دانش آموزان را خارج از سنجش‌های معلمان به صورت ملی انجام دهد و وضعیت یادگیری آنها را بسنجد. اکنون آیین‌نامه ارزشیابی توصیفی در دستور بازنگری است. در دوره ابتدایی ارزشیابی فرایندی و برای گذر از دوره‌ها نتیجه محوری است. برخی اصلاحات در دستورکار است. اشکالات از معلمان سوال شده، پیشنهاداتی مطرح و مواد جدیدی افزوده شده است.
آخرین دیدگاه‌ها